الگوی ارزیابی کیفیت تصمیمات تخصیص منابع در دانشگاه: رویکرد فراترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت آموزشی دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران

2 مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه تهران

3 گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

4 گروه اقتصاد نظری، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، ارائه الگوی ارزیابی کیفیت تصمیمات تخصیص منابع (مالی و انسانی) در دانشگاه بوده که برای تأمین آن از رویکرد فراترکیب استفاده شده است. در قدم اول و برای بازشناسی مولفه­های الگو با کلیدواژه­های مختلف در مهمترین بانک­های اطلاعات علمی داخلی و خارجی جستجو و تعداد 696 اثر پژوهشی مرتبط در این زمینه شناسایی شدند. در قدم بعد و براساس شاخص­های معین، تعداد 72 اثر علمی که به مطالعه مولفه­های کیفیت تصمیمات تخصیص منابع پرداخته­اند، انتخاب و یافته­های کلیدی آنها با روش کدگذاری و تحلیل کیفی تحلیل و فراترکیب شدند. دستاوردهای حاصله در قالب چهار مولفه و سی و شش زیرمولفه دسته­بندی شدند که عبارتند از: (1) عوامل موثر بر کیفیت تصمیمات تخصیص منابع در عرصه های عوامل فراسازمانی (شامل: محیط بین­المللی، عوامل سیاسی، عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی -فرهنگی، حکمرانی در آموزش عالی و قوانین و مقررات دولتی)، عوامل سازمانی (شامل: فرهنگ حامی کیفیت، آموزش و پشتیبانی تصمیم­گیران، سیستم اطلاعاتی، آیین­نامه­ها و ضوابط داخلی، اهداف و برنامه­های دانشگاه، ساختار و قدرت سازمانی، منابع مالی و سازوکار تخصیص منابع) و عوامل فردی (شامل: آمادگی شناختی، هیجانات و احساسات، انگیزه، قابلیت ادراکی، باور و ارزش، وضعیت سلامت)، (2) فرایند تصمیمات تخصیص منابع (شامل: مسئله­شناسی تصمیم، ارزیابی جایگزین­ها، عدم اطمینان، زمان، اطلاعات، مشارکت در تصمیم­گیری، شفافیت و عینیت فرایند تصمیم­گیری، تصمیم­گیری دانائی­محور)، (3) اجرای تصمیمات تخصیص منابع (شامل: پشتیبانی مجریان و نظارت و پایش) و (4) پیامدهای تصمیمات تخصیص منابع (شامل: دستاورد آموزشی، دستاورد پژوهشی، بهره­وری، کارایی و صرفه­جویی در هزینه، عدالت – برابری، بهبود درجه پاسخگویی و رقابت­مندی). سپس الگوی پیشنهادی در یک چارچوب یکپارچه برای ارزیابی کیفیت تصمیمات تخصیص منابع در دانشگاه، ارائه شد که دربرگیرنده چهار مولفه مذکور و زیرمولفه­های آن­ها می­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A model for evaluating the quality of university resource allocation: Meta-Synthesis approach

نویسندگان [English]

  • Abolghasem Naderi Roushanavand 1
  • mohammadreza karami 2
  • Mitra Ezati 3
  • ali souri 4
1 Department of Educational Management, Faculty of Psychology, University of Tehran
2 managment
3 Department of Management and Educational Planning, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran
4 Department of Theoretical Economics, Faculty of Economics, University of Tehran
چکیده [English]

The aim of this study was to identify the quality components of resource allocation decisions (financial and human) in order to evaluate the quality of this type of decisions in the university. For this purpose, Meta-Synthesis approach was used. In the first step, different keywords were searched in the most important foreign and domestic databases and 696 related research works in this field were identified. In the next step, with the initial review of these studies, based on certain indicators, 72 scientific works were selected that examined the quality components of resource allocation decisions with the coding technique, key findings were identified and categorized under 4 components and 36 sub-components, which are: Factors affecting the quality of resource allocation decisions (extra-organizational factors include: international environment, political factors, economic factors, socio-cultural factors, governance in higher education and government laws and regulations, organizational factors include: culture supporting quality, decision makers training and support, information system, internal regulations and rules, university goals and programs, organizational structure and power, financial resources and resource allocation mechanism and Individual factors also include: cognitive readiness, emotions and feelings, incentive, perceptual ability, belief and value, health status), resource allocation decision process (Includes: decision issue, evaluation of alternatives, uncertainty, time, information, Participate in decision making, transparency and objectivity of the decision-making process, knowledge-based decision-making), implement resource allocation decisions (includes: executive support and supervision) and results from resource allocation decisions (includes: educational results, research results, productivity, efficiency and cost savings, justice - equality, improving the degree of accountability and competitiveness). To assess the quality of resource allocation decisions, the proposed model of the present study is an integrated and comprehensive model because it simultaneously includes the four components mentioned above and their sub-components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Model for Evaluating the Quality of Resource Allocaton Decisions
  • University
  • Method of Meta-Synthesis
  • Scarcity and Limited Resources
  • Education and Research

مراجع

  • امیری، مجتبی؛ مقیمی، سیدمحمد؛ قربانی، فاطمه (1389). چالش­ها، موانع و سازوکارهای نظام­های بودجه­ریزی در آموزش عالی ایران: مطالعه موردی: دانشگاه تهران. بررسی­های حسابداری و حسابرسی، 17 (59)، 16-3.
  • آراسته، حمیدرضا (1380). مدیریت در دانشگاه­های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری: چالش­ها و کاستی­ها، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 21 و 22 (2)، 69-41.
  • جنتی، علی؛ عافیان، اسماعیل و ایزدی، شبنم (1392). تخصیص منابع مالی دانشگاه علوم پزشکی تبریز؛ مطالعه کیفی، تصویر سلامت، 4 (3)، 31-24.
  • خوشوقت، محمدحسین (1383). تجزیه و تحلیل تصمیم­گیری در سیاست خارجی. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
  • دفت، ریچارد ­ال (1389). تئوری و طراحی سازمان، جلد دوم، پارسیان، علی و اعرابی، سیدمحمد. تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
  • شفیعی، مرتضی و انگاشته، بلقیس (1395). تخصیص بهینه منابع انسانی به پایگاه­های اورژانس با استفاده از مدل پوششی داده­های متمرکز، پژوهش­های مدیریت منابع سازمانی، 6 (1)، 105-132.
  • شفیعی، فاطمه­صغری؛ نادری، ابوالقاسم؛ ابیلی، خدایار و سبحانی، حسن (1397). تحلیل و تبیین عملکرد پژوهشی اعضای هیأت­علمی با رویکرد آمیخته و الگوسازی چندسطحی، مطالعه موردی: دانشگاه تهران، مطالعات برنامه­ریزی آموزشی، 7 (13)، 120-97.
  • رحمانی، نیره؛ پورکریمی، جواد؛ دیالمه، نیکو و خنیفر، حسین (1397). مولفه­های رهبری حکمت­محور: یک مطالعه فراترکیب، فصلنامه مدیریت سازمان­های دولتی، 7 (1)، 40-72.
  • رضائیان، صهبا (1397). طراحی الگوی عوامل شناختی موثر بر تصمیم­گیری، پایان­نامه دکتری رشته آموزش عالی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
  • قاضی­میرسعید، سیدجواد؛ میرزائی، محیا؛ حق­شناس، الهام و درگاهی، حسین (1392). بررسی توزیع نیروی انسانی متخصص در بیمارستان­های دانشگاه علوم پزشکی تهران. مجله پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران. 7 (5)، 446-432.
  • قهرمانی، محمد (1384). بهسازی نظام تصمیم­گیری در آموزش و پرورش از دیدگاه اعضای هیأت­علمی دانشکده­های علوم تربیتی دانشگاه­های تهران و مدیران و کارشناسان وزارت آموزش و پرورش، فصلنامه نوآوری­های آموزشی، 13 (4)،57-32.
  • محجوب، حسن؛ نادری، ابوالقاسم؛ خرازی، کمال و یعقوب، انتظاری (1397)، تصمیم­گیری­های استراتژیک مالی در دانشگاه­های جامع دولتی، پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 24 (2)، 83-55.
  • محجوب، حسن (1393). الگوی تصمیم­گیری­های استراتژیک مالی در دانشگاه تهران، رساله دکتری آموزش عالی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
  • مشایخی، علینقی (1374). نظام تصمیم­گیری و عوامل مهم در شناخت و بهبود آن، مجله تدبیر. 14 (54)، 18-14.
  • منجم­زاده، سعید (1397)، تدوین الگوی توسعه مالی دانشگاه: مورد دانشگاه تهران، رساله دکتری آموزش عالی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
  • نادری، ابوالقاسم (1389)، سازوکار و الگوی مطلوب تخصیص منابع مالی برای آموزش و پرورش (مبانی، الزامات، عناصر و الگوریتم). فصلنامه تعلیم و تربیت. 104، 90-59.
  • نادری، ابوالقاسم (1392). اقتصاد شناختی: رویکردی نوین برای تبیین تصمیم­گیری­های اقتصادی، برنامه­ریزی و بودجه، 18 (2)، 125-99. 
  • نادری، ابوالقاسم (b1394). تابع تولید آموزش عالی: کاربردها، چالش­ها و چشم­اندازها. پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 21 (3): 29-1.
  • نادری، ابوالقاسم (1397). مباحث پیشرفته در اقتصاد آموزش: کارایی و اثربخشی درونی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • نادری، ابوالقاسم (a1394). مالیه آموزش، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • نقی­زاده، رضا؛ الهی، شعبان؛ منطقی، منوچهر و قاضی­نوری، سیدسپهر (1393). فراترکیب الگوهای نوآوری منطقه­ای: مروری بر سال­های 2013-1990، فصلنامه مدیریت نوآوری، 3 (4)، 56-25.
  • هارولد، ر (1376). دایره‌المعارف آموزش عالی، ترجمه هادی شیرازی بهشتی. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
  • Amason, A. C. (1996). Distinguishing the effects of functional and dysfunctional conflict on strategic decision making: Resolving a paradox for top management teams. Academy of management journal, 39(1), 123-148.
  • Bess, J. L., & Dee, J. R. (2008). Understanding college and university organization: Dynamics of the system (Vol.2). Stylus Publishing, LLC..
  • Blenko, M. W., Mankins, M. C., & Rogers, P. (2010). The decision-driven organization. Harvard Business Review, 88(6), 54-62.
  • Brinkman, P. T. (1990). College and university adjustments to a changing financial environment. The economics of American universities: Management, operations, and fiscal environment, 215-232.
  • Brown Jr, W. O. (2014). University board composition: Causes and consequences. Managerial and Decision Economics, 35(5), 318-336.
  • Bruneforth, M., Chabera, B., Vogtenhuber, S., & Lassnigg, L. (2015). OECD Review of Policies to Improve the Effectiveness of Resource Use in Schools: Country Background Report for Austria.
  • Bouillard, P. (2016). A multi-objective method to align human resource allocation with university strategy. Perspectives: Policy and Practice in Higher Education, 20(1), 17-23.
  • Bujar, M., McAuslane, N., Salek, S., & Walker, S. (2016). Quality of regulatory decision-making practices: issues facing companies and agencies. Therapeutic innovation & regulatory science, 50(4), 487-495.
  • Casper, C. A., & Henry, M. S. (2001). Developing performance-oriented models for university resource allocation. Research in Higher Education, 42(3), 353-376.
  • Chevaillier, T. (2002). University governance and finance: the impact of changes in resource allocation on decision making structures. In Governing higher education: National perspectives on institutional governance (pp. 87-98). Springer, Dordrecht.
  • Childress, A. L. (2015). Examination of decision-making processes for resource allocation at the college-level and school-level within an academic unit. (Doctoral dissertation, Purdue University).
  • Coetsee, M. (2015). Centralised versus decentralised administrative resource allocation in the Faculty of the Humanities at the University of the Free State (Doctoral dissertation, University of the Free State).
  • Dijkman, F. G. (1985). An allocation model for teaching and nonteaching staff in a decentralized institution. Research in Higher Education, 22(1), 3-18.
  • Eedle, E. (2007). Resource allocation in selected Australian universities: Faculty of Business and Enterprise, Swinburne University of Technology.
  • Ehrenberg, R. G. (1999). Adam Smith goes to college: An economist becomes an academic administrator. Journal of Economic Perspectives, 13(1), 99-116.
  • Garvin, D. A. (1980). The economics of university behavior: ERIC.
  • Gasson, I., & Otto, E. (1979). Academic Staff Allocation Procedures in Institutions in Australia. Vestes, 22(1), 52-54.
  • Griew, S. (1980). A Model for the Allocation and Utilisation of Academic Staff Resources. Canadian Journal of Higher Education, 10(2), 72-84.
  • Gunnell, J. B. (1979). Resource Allocation for Maximum Program Effectiveness. New Directions for Institutional Research, 6(4), 55-63.
  • Hackman, J. D. (1985). Power and centrality in the allocation of resources in colleges and universities. Administrative Science Quarterly, 61-77.
  • Hills, F. S., & Mahoney, T. A. (1978). University budgets and organizational decision making. Administrative Science Quarterly, 454-465.
  • Hnat, H. B., Mahony, D., Fitzgerald, S., & Crawford, F. (2015). Distributive justice and higher education resource allocation: Perceptions of fairness. Innovative Higher Education, 40(1), 79-93.
  • Hoenack, S. A. (1977). Direct and incentive planning within a university. Socio-Economic Planning Sciences, 11(4), 191-204.
  • Hoenack, S. A., & Berg, D. J. (1980). The Roles of Incentives in Academic Planning. New Directions for Institutional Research, 7(4), 73-95.
  • Hoenack, S. A., & Norman, A. L. (1974). Incentives and resource allocation in universities. The Journal of Higher Education, 45(1), 21-37.
  • Hoenack, S. A., Meagher, P. D., Weiler, W. C., & Zillgitt, R. A. (1974). University planning, decentralization and resource allocation. Socio-Economic Planning Sciences, 8(5), 257-272.
  • Ho, W., Higson, H., & Kumar Dey, p. (2007). An integrated multiple criteria decision making approach for resource allocation in higher education. International Journal of Innovation and Learning, 4(5):471-486.
  • Howard, R. A. (1988). Decision analysis: practice and promise. Management science, 34(6), 679-695.
  • James, E. (1990). Decision processes and priorities in higher education. The economics of American universities, 77-106.
  • Johnson, W. R., & Turner, S. (2009). Faculty without students: Resource allocation in higher education. Journal of Economic Perspectives, 23(2), 169-89.
  • Johnston, K. (2003). Implementing a Strategic University Financial Allocation Model During a Major Restructure. Journal of Institutional Research, 12(2), 41.
  • Jongbloed, B. (2008). Performance-oriented budgeting in Europe: Trends, effects and consequences. Zeitschrift für Hochschulentwicklung, 3(1).
  • Jongbloed, B., & Van Der Knoop, H. (1999). Budgeting at the institutional level. In From the Eye of the Storm (pp. 141-164): Springer.
  • Kariwo, M. T. (2010). The Impact of Resource Allocation Methods on the Performance of the Academic Staff at Public Universities in Zimbabwe. (Doctoral dissertation, University of Alberta).
  • Kleinmuntz, D. N. (2007). 20 Resource Allocation Decisions. Advances in decision analysis: From foundations to applications, 400.
  • Knight, W. E., Folkins, J. W., Hakel, M. D., & Kennell, R. P. (2011). Administrators' decisions about resource allocation. Journal of Higher Education Policy and Management, 33(4), 325-336.
  • Lepori, B., Usher, J., & Montauti, M. (2013). Budgetary allocation and organizational characteristics of higher education institutions: a review of existing studies and a framework for future research. Higher Education, 65(1), 59-78.
  • Liefner, I. (2003). Funding, resource allocation, and performance in higher education systems. Higher Education, 46(4), 469-489.
  • Lilien, Gary L., Arvind Rangaswamy, Gerrit H. Van Bruggen, and Katrin Starke. "DSS effectiveness in marketing resource allocation decisions: Reality vs. perception." Information Systems Research 15, no. 3 (2004): 216-235.
  • López, M. J. G. (2006). Towards decentralized and goal-oriented models of institutional resource allocation: The Spanish case. Higher Education, 51(4), 589-617.
  • Massy, W. F. (Ed.). (1996). Resource allocation in higher education. Ann Arbor, MI:
    University of Michigan Press.
  •  McGarrity, J. (2012). The Optimal Allocation of Faculty in a College Of Business. International Journal of Business and Social Science, 3(12).
  • Nkrumah‐Young, K. K., & Powell, P. (2008). Resource allocation models and accountability: A Jamaican case study. Journal of Higher Education Policy and Management, 30(3), 245-259.
  • Nooraie, M. (2012). Factors influencing strategic decision-making processes. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 2(7), 405.
  • Otten, C., & Savenije, B. (1990). The rise and fall of an allocation model: An evaluation of its role as an instrument for policy decisions. Research in higher education, 31(1), 1-14.
  • Prowle, M., & Morgan, E. (2005). Financial management and control in higher education.
    Psychology Press.
  • Raines, J. P., & Leathers, C. G. (2003). The economic institutions of higher education: Economic theories of university behaviour: Edward Elgar Publishing.
  • Ritzen, J. (2016). University autonomy: Improving educational output. IZA World of Labor.
  • Rodas, D. J. (1998). Resource allocation in private research universities. (Doctoral dissertation Stanford  University).
  • Rosa, M. J., Amado, D., & Amaral, A. (2009). Funding allocation and staff management. A Portuguese example. European Journal of Education, 44(1), 127-140.
  • Savenije, B. (1992). University budgeting: creating incentives for change? Research in higher education, 33(5), 641-656.
  • Schick, A. G. (1985). University budgeting: Administrative perspective, budget structure, and budget process. Academy of Management Review, 10(4), 794-802.
  • Schick, A. G., Sherr, L. A., & Tuggle, F. D. (1982). The bureaucratic model in university budgeting: An alternative explanation to power. Journal of Management, 8(1), 49-64.
  • Sculpher, M., Fenwick, E., & Claxton, K. (2000). Assessing quality in decision analytic cost-effectiveness models. Pharmacoeconomics, 17(5), 461-477.
  • Sepucha, K. R., Levin, C. A., Uzogara, E. E., Barry, M. J., O’Connor, A. M., & Mulley, A. G. (2008). Developing instruments to measure the quality of decisions: early results for a set of symptom-driven decisions. Patient education and counseling, 73(3), 504-510.
  • Sharma, R. D. (1980). The utilisation and allocation of academic staff resources in Australian Colleges of Advanced Education. Journal of Tertiary Educational Administration, 2(2), 171-181.
  • Singer, P., & Mapa, J. (1998). Ethics of Resource Allocation. Hospital quarterly, 1(4), 29.
  • Solanke, O., & Olatunji, L. (2015). Resource Allocation in Higher Education: A Case Study of Selected Polytechnics in Nigeria. International Proceedings of Economics Development and Research, 83, 1.
  • Spetzler, C., Winter, H., & Meyer, J. (2016). Decision quality: Value creation from better business decisions: Wiley Online Library.
  • Spetzler, L., & Neal, L. (2015). An organization-wide approach to good decision making. Harvard Business Review.
  • Tsuma, A. N., & Mugambi, F. (2014). Factors Influencing Performance of Income Generating Units in Public Universities. European Journal of Business and Management, 6(10), 87-92.
  • Tuckman, H. P., & Chang, C. F. (1990). Participant goals, institutional goals, and university resource allocation decisions. The economics of American universities: Management, operations, and fiscal environment,(State University of New York Press, Albany), 20.
  • University of Western Kentucky (2018), ‘University of Western Kentucky Allocation Model’,https://www.wku.edu/ramp/
  • Vandekerkhof, P., Steijvers, T., Hendriks, W., & Voordeckers, W. (2019). The effect of nonfamily managers on decision-making quality in family firm TMTs: The role of intra-TMT power asymmetries. Journal of Family Business Strategy, 10(3), 100272.
  • Wardhani, R. S., Marwa, T., Fuadah, L., Siddik, S., & Awaluddin, M. (2019). Good university governance: budgeting participation and internal control. Asia-Pacific Management Accounting Journal, 14(1), 1-18.
  • Watanabe, S., Murasawa, M., & Abe, Y. (2013). Internal Staff Allocation and the Changing Workload of Japanese Professoriate: A Multilevel Statistical Analysis with Simulations. Research & Occasional Paper Series: CSHE. 1.13. Center for Studies in Higher Education.
  • Watts, E. W. (1996). Internal allocation of funds: changes and challenges for Australian universities. Financial Accountability & Management, 12(1), 53-69.
  • Williams, G. (1990). Financing Higher Education. Current Patterns. OECD, 2, rue Andre-Pascal, 75775 Paris, Cedex 16, France..
  • Winkler, R. H. (1972). An Exploratory Model for the Determination of Faculty Allocations to a University. (Doctoral dissertation, University of Wisconsin - Madison).
مطالعات برنامه ریزی آموزشی
دوره 9، شماره 17
شهریور 1399
صفحه 252-293

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 تیر 1399
  • تاریخ بازنگری: 24 شهریور 1399
  • تاریخ پذیرش: 20 آذر 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار