طراحی مدل مطلوب مدیریت آموزش از دور در نظام آموزش عالی با تاکید بر عامل محیطی و فناوری های نوین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

پیشرفت و رکود اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیکی به میزان برنامه ریزی و عملکرد مثبت و یا منفی
آموزش عالی بستگی دارد. نظام های آموزشی به دنبال رویکردهای نوینی هستند که آنها را در مواجهه با
تحولات گسترده جهان یاری دهد. برای دستیابی به هدفهای توسعه ، توجه به روشهای جدید آموزشی و
اجرای برنامه هایی از قبیل آموزش نیمه حضوری ، آموزش باز و از راه دور و آموزش مجازی بسیار
ضروری است. هدف پژوهش حاضر طراحی مدل مطلوب مدیریت آموزش از دور با تاکید بر عامل
محیطی و فناوری های نوین که با بکارگیری مدل سازی ساختاری تفسیری در کنار مدل سازی
معادلات ساختاری می باشد. روش انجام پژوهش ترکیبی می باشد. جامعه آماری این تحقیق 4250 نفر
که از این جامعه با استفاده از جدول کرجسی مورگان وفرمول کوکران تعداد 636 نفر بعنوان نمونه
انتخاب شدند. در مرحله اول جمع آوری اطلاعات از روش دلفی که از متخصصین آموزش از دور، مولفه
های اصلی استخراج گردید و در مرحله کمی پس از جمع آوری نظرات خبرگان و تعیین روایی و پایایی،
پرسش نامه در اختیار آزمون شوندگان قرار گرفت. به منظور بسط مفهوم مدیریت آموزشی از دور،
پرسش و پژوهش با استفاده از تحلیل عاملی و آلفای کرونباخ بررسی و استاندارد گردید یافته های
تحقیق نشان داد که مولفه های اصلی مدیریت آموزشی از دور با تاکید بر عامل محیطی و عامل
فناوری های نوین را به عنوان ابعاد و مفهوم مدیریت آموزشی از دور معرفی می کند که عامل محیطی
نقش بسزایی در مدیریت آموزشی از دور دارد و مدیران نظام آموزش عالی باز باید به عوامل محیطی و
فناوری های نوین نسبت به سایر عوامل، جهت دستیابی به اثربخشی و کارایی توجه بیشتری نمایند.

کلیدواژه‌ها

اصل مقاله

آموزشی عالی علاوه بر تربیت نیروی انسانی کارآفرین برای توسعه اقتصادی و تحولات

اجتماعی می تواند باورها و ارزش ها را در دانشجویان با اعتماد به نفس، تقویت هویت مذهبی و

ملی و تشویق به کارهای خلاقانه در جامعه فراهم نماید که همین امر سبب رشد و بالندگی،

.( رقابت و تحول در اجتماع خواهد شد (هو 1 کی و لیو، 2014

یکی از ضروری ترین اقدامات این است که حوزه ستادی باید از کارهای روزمره و

خسته کننده کاملا به دور باشد و همواره با طراحی، سیاستگذاری و برنامه ریزی، آینده نظام و

کشور را تضمین کند، متاسفانه کارهای ستادی و صف مجزا و روشمند نیست و تداخل کاری

در تدوین اولویت ها، راهبردها، طرح ها و برنامه ها وجود دارد، برنامه ریزی آموزش و پرورش با

مشخص ساختن هدف ها و اولویت های آموزشی کشور و کشیدن نقشه و طرح هایی برای رسیدن

2011 ). برنامه ریزی آموزشی برداشتی است ، به آن اهداف سروکار دارد (تروپ و لیبر من 2

منطقی و علمی برای حل مسائل آموزشی مشتمل بر تعیین هدف ها و منابع بررسی راه های

رسیدن به اهداف و بالاخره پیاده کردن برنامه براساس شناسایی وضع کنونی و روند آن. کار

برنامه ریزان تعیین هدف ها نیست بلکه تدبیر وسایل برای رسیدن به اهداف است. اگر تعیین

اهداف در سطوح و مراحل دیگری انجام گیرد دلیل بر جدایی هدف با برنامه نیست بلکه تعیین

هدف مبنای برنامه ریزی است. در رویکرد مدیریت برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل

.( آورده شده است (آزیتیرو 3 و همکاران، 2014

اگرچه همه فراگردها دارای کارکرد مهم و جداگانه ای هستند اما در اصل کارکرد مدیریت

به دو صورت تصمیم گیری، برنامه ریزی و اجرای تصمیم شامل سازماندهی، هدایت (رهبری) و

، کنترل (نظارت) می باشد. لذا برنامه ریزی اهمیت و ارزش ویژه ای در مدیریت دارد (گودمن 4

.(2012

با تغییرات اساسی که در اثر رشد و گسترش فناوری های نوین ارتباطی در عرصه های

مختلف زندگی انسان ها رخ داده است، تعلیم و تربیت نیز از این قاعده مستثنی نیست. در عصر

ما دانش و فناوری با یکدیگر هم مسیر شده اند و نمی توان یکی از این دو را بدون دیگری

به راحتی به دست آورد. فضای مجازی با منابع و امکانات شگفت و عظیمی که در زمینه علم و

دانش در اختیار کاربرانش قرار می دهد و با ویژگی هایی چون بی زمانی و بی مکانی، تعاملی بودن

1. Ho ke & leo

2. Trope, - Liberman

3. Azeiteiro

4. Goodman

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

165

و ... قابلیت های زیادی در زمینه آموزش و تعلیم و تربیت در اختیار کاربرانش قرار می دهد که

نیازمند مهارت های مدیریتی در سازمان های مجازی است تا بتواند به اهداف یاد شده دست

.(1989 ، یابند (مور 1

آموزش از راه دور درحکم یک شیوة آموزشی، ابتدا به منزلة یک ضرورت برای از میان

برداشتن موانع اقلیمی و جغرافیایی فضاهای آموزشی، محدودیت های سنی و جنسیتی

فراگیران کار خود را آغاز کرد و در ادامه درحکم یک نظام آموزشی، فلسفه و اهدافی ویژه را در

نظریه های یادگیری براساس نظریات تکام لیافته متخصصان رشد و ارتقاء پیدا کرد. آن گونه

که نیاز به ایجاد تحولات فکری در مدیریت و بازنگری در دورنمای مأموری تها و راهبردهای

نظام آموزش عالی (به خصوص آموزش از دور ) به یک ضرورت اساسی تبدیل شده است جهانی

شدن و توسعه ارتباطات و تبادل اطلاعات می تواند فرایند انتقال اطلاعات و دانش را تسهیل

کند و دانشگاه ها را در ایفای نقش اثرگذار بر توسعه و ورودیه جامعة جهانی یاری دهد

.(2011 ، (سیلیک 2

استقرار هر نظام آموزشی به طور عام و آموزش از دور اثر بخش به طور خاص مستلزم

تعامل و همکاری مولفه های متعدد می باشد. آموزش از دور اثر بخش در عصر فناوری اطلاعات

و ارتباطات نیازمند توجه به ملاحظات مربوط به زیرساخت های فناورانه، زیرساخت پداگوژیکی،

زیر ساخت اجتماعی فرهنگی، مدیریتی، اداری پشتیبانی و اقتصادی می باشد (نجفی و

همکاران، 1391 ). در دنیای امروز، سیستم های آموزشی با چالش های مشترک و متفاوتی در

بهره گیری از فناوری در نوسازی آموزش روبرو هستند (فرج اللهی و همکارانش، 1390 ). الزام

تغییر مناسبات اجتماعی و فرهنگی متناسب با توسعه فناوری نوین، مدیریت دانش، اقتصاد

مبنی بر دانایی، تحول دانش آموزش (پداکوژی) و یادگیری و تغییر احتیاجات، انتظارات و

ویژگی های دانش آموزان و دانشجویان از مهمترین این چالش هاست. بررسی تجربه کشورها در

گسترش فناوری در آموزش عمومی، آموزش عالی و آموزش بزرگ سالان جهت روبرو شدن با

چالش افزایش تقاضا برای آموزش بدون افزایش منابع مالی و سازما نهای آموزشی بسیار

.( سازنده است (کشاورزی و همکاران، 1392

تجربه های دیگران به طور واضح نشان می دهد که فناوری های گوناگون تنها ابزارهای

توسعه دستیابی برابر آموزش، ارتقای کارایی کارکنان آموزشی، بهبود کیفیت یادگیری، ارتقای

سیستم ها مدیریت آموزشی، ایجاد زمینه های یادگیری مداوم، ارائه آموزش های مجازی را آماده

1. Moore

2. Celik

طراحی مدل مطلوب مدیریت آموزش از دور در نظام آموزش عالی با تاکید بر عامل محیطی و ...

166

ساخته و توسعه می دهند (در اکسلر، 1384 ). همچنین ذFe

مراجع

پهلوانی نژاد، دریاناز. ( 1392 ). طراحی مدلی برای سنجش عوامل موثر بر میزان رضایت یاد
گیرنده در سامانه یادگیری الکترونیکی دانشگاههای دارای نظام آموزش از دور-رساله دکتری.
دانشگاه تهران.
دراکسلر، الکساندر. ( 1384 ). فناوری برای آموزش؛ قابلی تها، پارامترها و چشم اندازها، ترجمه
محمدرضا سرکارآرانی، و علی رضا مقدم، نی، تهران.
دلیلی، حمید؛ دیانی، محمد حسین و آزاد، اسد لله. ( 1387 ). بررسی زیرساخت خدمات
کتابخانه ای آموزش از راه دور دانشگاه پیام نور در پیوند با ساختار آموزشی آ . ن نشریه کتابداری
.156 - 121 ;(1) و اطلاع رسانی : 11
سرکار آرانی، محمدرضا. ( 1385 ). در جستجوی مدارسی که یاد می گیرند. تلکس فرهنگیان
http://www.farhangiannews.ir/telex- . نیوز- تدبیر: نوآوری در زیر ساخت های آموزش
.409.html
سعیدی نجات، شهین و وفایی نجار، علی. ( 1390 ). تأثیر برنامه های آموزش از راه دور بر
.9 - 1 -11( موفقیت تحصیلی دانشجویان. مجله آموزش در علوم پزشک : ی ( 1
فرج اللهی، مهران ؛ زارع، حسین؛ هرمزی، محمود؛ سرمدی، محمدرضا و ظریف صنایعی، ناهید.
1390 ). یادگیری از دور در عصر ارتباطات و اطلاعا . ت پیام نور، چاپ اول. )
کشاورزی، محمدحسن؛ صلاحی، معصومه ؛ حیدری، سید تقی ؛ صالحی ،مسلم و امیریان زاده،
مژگان. ( 1392 ). امکان سنجی استقرار آموزش الکترونیکی در دانشکده علوم تربیتی و روان
شناسی آزاد اسلامی واحد مرودشت در سال 1391 . مجله دانشگاهی یادگیری الکترونیکی
.27- (مدیا). 20
نجفی، حسین؛ جوادی، محمد علی و نوروززاده، رضا. ( 1391 ). نگاهی به روش تحلیل هزینه اثر
بخشی در اقتصاد آموزش عالی از دور. دومین همایش ملی مدیریت کیفیت در دانشگاهها و
موسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور.
Anderson, W. & Shannon. (1995). A Framework For Assessing Cost
Management System Changes: The Case Of Activity Based Costing
Implementation At General Motors,1986-1993, Research Support School Of
Business Administration, University Of Mchigan. 13(8): 122.
Azeiteiro, U. M., Bacelar-Nicolau, P., Caetano, F. J. P., & Caeiro, S. (2014).
Education for sustainable development through e-learning in higher
طراحی مدل مطلوب مدیریت آموزش از دور در نظام آموزش عالی با تاکید بر عامل محیطی و ...
178
education: experiences from Portugal. Journal of Cleaner Production.
11(2): 226.
Bush,Tony. (2006). Theories of Educational Leadership and Management.
London: SAGE Pubhcaoons Ltd.
Celik, D., Elci, A., & Elverici, E. (2011). Finding Suitable Course Material
through a Semantic Search Agent for Learning Management Systems of
Distance Education. In Computer Software and Applications Conference
Workshops (COMPSACW), 2011 IEEE 35th Annual, (pp. 386-391): IEEE.
Charles Keyter &Erwin Schwella. (2003). A Normative Distance Education
Manaement Model Fof Dual Mode Institutions. Administratio Publica. Vol
11 No 2. 75(12): 32.
Goodman. J.K, & Malkoc, J. (2012). Choosing here and now versus there
and later: the moderating role of psychological distance on assortment size
preferences, J. Consum. Res. 39 (4), pp. 751–768.
Hendryx L J. (2008). Generational Differences in Learner Attitudes toward
Technology in Education [BAthesis]. Menomonie: Wisconsin, stout (UW–
Stout or Stout). p. 153-154.
Ho, C. K., Ke, W., & Liu, H. (2014). Choice decision of e-learning system:
Implications from construal level theory. Information & Management.
10(61): 223-227.
Jamtosho S, & Bullen M. (2007). Improving Access and Quality through
ICT Use. Distance Education.;28(2):149-151.
Javidinejad H, Soheili R. (2009). Electronic Learning and ecessity of
Organizations in Twenty First Ages [Internet]. [cited 2008 June Available
from:www.sid.com.
Kharazi K, & Esfandiari Moghadam MR. (2010). Designing and Providing
Theory Model for TeachingAgriculture as Electronic Learning. Researching
Agriculture Teaching Management Journal.; 34(11):149.
Moore, M., 1989. Three types of interactions. Am. J. Distance Educ. 3 (2),
1e7.
Rezaie M, Mohammadi H, & Asadi A. (2009). Survey about Virtual
Education Development in Agriculture Higher Education as Teacher's Point
of View [Master thesis]. Tehran: Tehran University;. p.205.
Sharma M. (1991). Feasibility of Distance Education: An Alternative Route
of Formal College Education in Saudi Arabia [PhD thesis]. Manila:
California University. p. 136.
Trope, N. & Liberman, T. (2011). Construal Level Theory, Sage
Publications, London.
مطالعات برنامه ریزی آموزشی
دوره 4، شماره 7 - شماره پیاپی 7
فروردین 1394
صفحه 164-178

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 آذر 1393
  • تاریخ بازنگری: 24 اسفند 1394
  • تاریخ پذیرش: 18 اسفند 1393

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار