شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

آموزش و پرورش امری است که از دیر باز جزو مهمترین و اساسیترین ارکان هر جامعه ای بوده است.

یکی از عوامل مهم پیشرفت و ترقی جوامع پیشرفته، آموزش و پرورش کارآمد و توانمند آن جوامع میباشد.

در دنیای امروز که رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع در گرو گسترش جهان شمول و

سریع علم و فناوریهای نوین است، نظامهای آموزش و پرورش از اهمیت فراوانی برخوردار گردیدهاند.

بدون شک همه جوامع بشری برای دستیابی به اهداف اجتماعی خویش نیازمند مشارکت اعضای آن

هستند. مشارکت را فرایندی توانمندساز خواندهاند که موجب تحرکبخشی منابع محلی، به کارگیری گروههای

متنوع اجتماعی در تصمیمگیری، درگیری مردم محلی در تعریف مشکلات، جمعآوری و تحلیل اطلاعات و

اجرای پروژهها میشود (افضل خانی و عبدی پاکروان، 1392 ). یکی از ویژگیهای مهم جوامع انسانی برتر،

وجود پدیدهی مشارکت در بین افراد، نهادها و سازمانهای آن جوامع است. مشارکت نوعی احساس همبستگی

و تعلق و تلاش دسته جمعی میان افراد یک جامعه به منظور نیل به نظام عادلانهی اجتماعی است.

نظام آموزش و پرورش به عنوان مهمترین و حساسترین زیرنظام اجتماعی نیازمند مشارکت فعال

اعضای جامعه به ویژه اولیاء میباشد. تافلر آموزش و پرورش قرن بیست و یکم را آموزش و پرورش مبتنی

بر دانایی و قوه تفکر میداند. گفتنی است که وی بر ضرورت مشارکت در امر آموزش و پرورش در آینده

تأکید دارد و میگوید، هرگز در طول تاریخ مثل امروز و آینده موضوع ارتباط و مشارکت در امر آموزش و

پرورش دارای اهمیت نبوده است. بر همین اساس است که بسیاری از پژوهشگران متوجه این حوزه خطیر

و گسترده شدهاند و در جهت رشد و اعتلای امر مهم آموزش و پرورش به بررسی عوامل مؤثر بر آن

پرداختهاند. یکی از این عوامل مهم و اثرگذار، مشارکت است. موضوع مشارکت و چگونگی تحقق آن، ریشه

در تاریخ دیرینهی ملتها دارد و جوانبی از آموزش و پرورش بسیاری از کشورها، از جمله آموزش و

پرورش کشور ما نیز بر پایهی آن استوار بوده است. امروزه این مفهوم اهمیت دو چندانی پیدا کرده است و

مشارکت در عرصههای گوناگون همواره مورد بحث بسیاری از اندیشمندان به ویژه در زمینهی مدیریت و

.( آموزش و پرورش قرار گرفته است (جهانیان، 1388

مدارس یکی از نهادهای مهم آموزشی و تربیتی جامعه هستند که نیازمند مشارکت فعال همه به

خصوص خانوادهها می باشند. مشارکت جدی خانواده و مدرسه همواره مورد توجه متخصصان امر آموزش

و پرورش و خانوادهها بوده است، اما گاهی مواقععدم شناخت اولیاء از اهداف و کارکردهای مدرسه باعث

میگردد ارتباط و همکاری بین خانواده و مدرسه به درستی صورت نپذیرد. پژوهشها نشان داده است هر

قدر والدین در مسائل مدرسه فرزندانشان بیشتر مشارکت کنند، پیشرفت تحصیلی کودک افزایش مییابد.

بنابراین تقویت مشارکت خانواده و مدرسه از پیش نیازهای یک برنامهی مؤثر است که باید مورد توجه قرار

گیرد. به نظر دسیمون ( 1992 ) اگر خانوادهها متوجه شوند که چگونه ارتباطات خانواده بر یادگیری

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

135

فرزندان اثرگذار است، آن وقت به برنامههایی برای رشد بهتر فرزندان خویش میاندیشند و راهکارهایی را

برمیگزینند تا از طریق ارتباط خانواده با مدرسه، آموزگار درک بهتری از شاگرد پیدا کند و در نتیجه

احساس مسئولیت بیشتری در قبال او داشته باشد. از طرفی دیگر دانشآموز هم انگیزه بیشتری برای

.( مدرسه رفتن پیدا میکند که این امر خود میتواند منجر به افزایش یادگیری شود (بهبودی، 1387

یکی از راهبردهای اصولی برای مقابله نظام آموزشی با چالشهای احتمالی جهانی شدن، بازتعریف

اهداف، طراحی و تعریف مجدد برنامهها با نگرش سیستمی است. یکی از سازوکارهای ضروری در برنامههای

سیستمی، برنامه جامع جلب و جذب مشارکت والدین در فرایند تصمیم گیری، اجرا، ارزشیابی و اصلاح

فعالیتها و برنامههای نظام آموزشی کشور است. از آنجا که والدین، انگیزه بالایی برای پیشرفت علمی،

تحصیلی و نیز تربیت اخلاقی، اجتماعی و حرفهآموزی به فرزندان خود دارند، اگر زمینه و بستر مناسبی برای

جلب و جذب توانمندیهای آنان فراهم شود، مطمئناً از همکاری با سیستم آموزشی مضایقه نخواهند کرد.

به نظر میرسد در نظام کنونی آموزش و پرورش، سازوکارهای جلب و جذب مشارکتهای علمی و تخصصی

والدین به شکل نظاممند وجود ندارد و هرجا سخن از مشارکت اولیاء و مربیان به میان میآید، ذهن مخاطب،

ناخودآگاه به سمت مشارکت مالی آنها معطوف میشود و سایر ابعاد مشارکت، شاید نزد مسئولان و

برنامه ریزان تعلیم وتربیت هم مغفول واقع شده است (شورای طرح و برنامه دفتر جذب مشارکت های اولیا،

.(1383

کودکان زمانی میتوانند مسیری مطلوب و ثمربخش را طی کنند که قرار گرفتن آنها در محیط خانه و

مدرسه در جهت رسیدن به یک مقصد باشد. برای دانشآموزان، خانه و مدرسه مشابه و مکمل یکدیگرند و

رابطه خانه و مدرسه همچون جسم و جان درهم تنیده شده است، به طوری که هر گونه ضعف و سستی در

هر یک از آنها، به سختی بر دیگری تأثیر میگذارد و بر عکس سلامت روانی و اجتماعی هر کدام، تضمینگر

سلامت وجود دیگری است. زمانی که نحوه تعامل این دو نهاد با دانشآموز یکسان باشد (از جهت مثبت) و

انتظارات واحدی از او داشته باشند، سیر تربیت از ثبات و استحکام لازم برخوردار خواهد شد(امیر احمدی

آهنگ، 1388 ). در این میان مشارکت والدین در آموزش و پرورش، اهمیت ویژهای پیدا میکند. شرکت دادن

اولیاء در تصمیمگیریهای مرتبط با آموزش و پرورش، خصوصاً جنبههایی که به کار یا سرنوشت فرزندان

آنان مربوط است، سبب ایجاد انگیزه و علاقهمندی آنان به اداره امور مدارس شده و احساس تعهد آنان را

.( نسبت به آن، افزایش میبخشد (یزدخواستی و عباس زاده، 1386

بچهها دانش اصلی و پایه و مهارتها، نگرشها و عادات مربوط به رشد خود را در خانه کسب

میکنند. بنابراین، خانوادهها اولین نهاد مسئول در رابطه با رشد و توسعه تحصیلی کودکان هستند.

سایر مؤسسات آموزشی مانند پیشدبستانیها و مدارس در واقع از خانواده برای آماده کردن کودکان

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

136

.(2010 ، جهت زندگی اجتماعی حمایت میکنند (جوکالپ، مورات، برات، یاسر، منتیس و سبیت 1

مشارکت والدین در امر آموزش و پرورش از اهمیت ویژهای برخوردار است. بنابراین از مدتها پیش

مورد توجه اندیشمندان و پژوهشگران زیادی قرار گرفته است. تاریخ مطالعات نشان داده است که دو

مفهوم مشارکت والدین و موفقیت تحصیلی دانشآموزان با هم رابطه مثبت دارند. زنگ و کاراس

گوآیلو 2 در سال 1995 طی انجام پژوهشهایی به این نتیجه رسیدند، زمانی که کودکان از توجه

والدینی شایسته برخوردار میگردند و از رقابتی طبیعی و معتدل در محیط خانواده لذت میبرند،

.( یادگیری آنها در مراحل بعدی رشد تسهیل میگردد (واحدی و نیک دل، 2011

1995 ) عنوان کردند که مشارکت مؤثر والدین در فعالیتهای متفاوت مدارس در ) برلاوهندرسن 3

پیشرفت تحصیلی، ایجاد انگیزهها و رفتارهای مثبت، مؤثر است و رفتارهای ضد اجتماعی را کاهش

می دهد و دانشآموزان را برای ادامه تحصیل بعد از دبیرستان تشویق میکند (واحدی ، 2010 ). در

پژوهشی که یزدخواستی و عباسزاده ( 1386 ) تحت عنوان بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت والدین دانش -

آموزان در امور مدرسهای دانشآموزان مقطع متوسطه استان آذربایجان شرقی انجام دادند به این نتیجه

دست یافتند که میزان مشارکت والدین بیش از هر متغیر دیگری، از عوامل روانی تأثیر پذیرفته است و

بعد از آن به ترتیب متغیرهای ساختاری،درآمد، عامل رسانهای و سن بر میزان مشارکت تأثیرگذار بودهاند.

" دیدید سیلز" ضمن پیچیده دانستن پدیده مشارکت که به تعداد زیادی از متغیرهای فردی و

اجتماعی بستگی دارد به نقش تعیین کننده نیروهای اجتماعی مثل منزلت، آموزش و تعلیم و تربیت و

مانند آن و همچنین تفاوتهای شخصیتی و محیطهای اجتماعی شامل نهادها و ساختارهای اجتماعی،

الگوی باورها، اعتقادات و ارزشهای سیاسی و فرهنگی در مشارکت تأکید دارد. این سه گروه از متغیرها

به شدت مرتبط به هم و آمیخته هستند و هر تغییری در هر یک از آنها مشارکت را افزایش یا کاهش

میدهد. از نظر سیلز هر تحلیلی که فقط بر اساس یکی از این مقولههای سهگانه و یا متغیرهای جزئی

.( باشد، ناقص و گمراه کننده است (جهانیان، 1388

پژوهشی در زمینه بررسی انتظارات اولیاء از مدرسه، این نتیجه را به دست داد که با اینکه 86 درصد

از اولیاء تمایل دارند که از وضعیت تحصیلی فرزند خود، برنامهها و روشهای آموزشی اطلاع پیدا کنند، اما

اطلاعاتی را که در رابطه با مسائل فوق از مدرسه دریافت مینمایند ناکافی میبینند و در واقع اطلاعات

پراکنده شفاهی از افراد مختلف، مهمترین منبع اطلاعاتی آنها است. زمانی که از اولیاء سؤال شد، از چه

راهی میتوان همکاری خانه و مدرسه را تقویت نمود و مهمترین انتظار آنان از مدرسه چیست، در درجه

1. Gökalp , Murat ; Barut , Yasar and Mentese , Sabit

2. Zang and Carrasquillo

3. Henderson andberla, 1995

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

137

اول به آموزش اولیاء و سپس به بهبود کیفیت ارتباطات در داخل مدرسه به ویژه برخورد کادر آموزشی با

.( والدین دانش آموزان اشاره داشتهاند (بازرگان، 1374

بررسیهای صورت گرفته نشان میدهد که در حال حاضر مشارکت اولیای دانشآموزان در امور

مدارس بسیار محدود است و این امر مشکلاتی را بر سر راه مدارس جهت تحقق اهدافشان ایجاد نموده

است. در پژوهشی با عنوان مشارکت والدین در فعالیتهای مرتبط با مدارس که توسط دهینگرا، منهاس و

سیتی 1 در سال 2007 انجام شد این نتیجه به دست آمد که مشارکت والدین در مدارس محدود بود و

فقط تعداد خیلی کمی از آنها عضو انجمن اولیاء و مربیان بودند. ایوان رساس ( 2009 ) در یک مطالعه

موردی، درآمد پایین و شرایط بد اقتصادی والدین، تفاوتهای زبانی و فرهنگی والدین، دیدگاه منفی

معلمان نسبت به فرهنگ و صلاحیت والدین و غیره را از جمله موانع مشارکت اولیاء برشمرده است.

اگرچه مشارکت والدین در مدارس، بسیار اهمیت دارد اما همواره با مشکلات و موانعی روبرو بوده است.

بعضی معتقدند، این مشکلات به ساختارهای نظام آموزشی کشور برمیگردد و برخی دیگر عدم آگاهی

خانوادهها از فواید مشارکت در امر آموزش، پایگاه اقتصادی و اجتماعی، اعتماد، توانایی برای کنشهای

مشارکتی، رضایت، انسجام اجتماعی و شکافهای اجتماعی را در کاهش مشارکت مؤثر میدانند. در بسیاری

از موارد مشارکت در مدرسه، کمک مالی خانوادهها (والدین دانشآموزان) تلقی میشود که این مسأله باعث

نگرانیهای زیادی در بین خانوادهها شده است (زنجانیزاده، دانائی سیج و سلیمینژاد، 1390 ). ایوان

2009 ) در پژوهش خود مواردی چون درآمد پایین و شرایط بد اقتصادی والدین، ) رساس 2

تفاوتهای زبانی و فرهنگی والدین و دیدگاه منفی معلمان نسبت به فرهنگ و صلاحیت والدین

را از جمله موانع مشارکت والدین برشمرده است.

یکی از مشخصههای مدارس موفق استفاده حداکثری از مشارکت والدین است. به همین دلیل است

که در کشورهای توسعه یافته، همکاری میان خانه و مدرسه به صورتی منسجم درآمده و این دو نهاد،

مسئولیت مشترک خویش، یعنی تربیت فرزندان جامعه را با همفکری، همکاری و هماهنگی انجام می -

دهند. به طور کلی سهیم کردن خانوادهها در آموزش و پرورش موجب افزایش اطلاعات و آگاهی افراد،

گسترش مشارکت در سایر زمینههای اجتماعی، افزایش احساس همبستگی با سایر والدین، احساس

یگانگی بیشتر با سازمان، افزایش اعتماد افراد به سازمانها، کاهش هزینههای فردی و سازمانی و افزایش

اثربخشی سازمانی خواهد شد. مشارکت جمعی کلیه افراد در امور مدرسه نوعی گسترش دموکراسی و

مردم سالاری را نیز موجب میگردد و هنگامی که والدین در آموزش فرزندانشان شرکت کنند، نگرشها،

.( رفتارها و وضعیت تحصیلی دانشآموزان تقویت میشود (زنجانیزاده، دانایی سیج و سلیمینژاد، 1390

1. Dhingra, ,Manhasand Sethi, 2007

2. Ivan Rosas, 2009

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

138

به طور کلی موانع مشارکت والدین در امور مدارس کشور را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:

1) موانع فکری و نگرشی: یکی از عمده موانع مشارکت در کشور ما، ناشی از کاستی در اندیشههاست.

عدم احاطه و تسلط فکری، نبود اندیشههای ورزیده، وسیع و عمیق فلسفی و فکری در باب ابعاد و جوانب

مختلف موضوع تعلیم و تربیت و نیز اداره سیستمهای آموزشی، در میان سیاستگذاران، برنامهریزان و

مدیران نظامهای آموزشی، هم چنین نبود نگرش و باور نسبت به مزایا و محاسن شرکت و مداخله

اندیشهها و تفکرات افرادی بیرون از پستهای رسمی و اداری سیستم آموزش و پرورش (والدین)، این

نظامرا در محاق تصمیم شمار معدودی از تصمیمگیران خاص که در مرکز این سیستم متمرکز قرار

دارند، نگه داشته، آن را از نعمت وجود پتانسیل علمی، فکری و تخصصی والدین با انگیزه و متعهد نسبت

به آموزش و تربیت فرزندان خود، محروم ساخته است.

2) موانع ساختاری: نظام آموزشی کشور ما، نظامی است متمرکز، بدین معنا که سیاست-

گذاریها و اتخاذ تصمیمات آموزشی و تربیتی، توسط گروهی کارشناس و خبره که اکثر آنها

صاحبنظران تعلیم و تربیت و فرهنگ نیز می باشند، انجام میگیرد و سپس این تصمیمات به

سازمانهای آموزشی استانها، برای اجرا، ابلاغ میگردد. از جمله اقداماتی که به گسترش

مشارکت میانجامد، رفع کاستیهای ناشی از سیاستگذاریهای کلان اداری و آموزشی و نیز

اصلاح قوانین و مقررات فعلی، در راستای قبول و پذیرش والدین در نظام آموزشی است.

3) موانع مربوط به منابع انسانی: نیازها و ضرورتهای فرهنگی، آموزشی و تربیتی جامعه کنونی، کسب

شایستگیهای علمی، حرفهای و تخصصی بیشتری را برای مدیران ردههای بالایی، میانی و اجرایی، ضروری

و اجتناب ناپذیر ساخته است. مدیران نظام آموزشی در کنار تعهد و احساس مسئولیت بالا، وجدان دینی و

کاری قابل تحسین، لازم است با علوم اداری و جامعهشناسی سازمانی نیز آشنایی پیدا کرده، حتی در آنها

تسلط کافی کسب نمایند. امروز سخن از مدیران اثربخش است و از مهمترین ویژگیهای مدیران اثربخش

خلاقیت، نوآوری و تحولپذیری این گروه از مدیران و نیز انتخاب و اعمال شیوههای مشورتی و مشارکتی

برای تصمیمگیریها و اجرای امور در سازمان متبوع خود است. هر زمانی که مدیری از خود انعطاف و

شایستگی برای عمل مشارکتی نشان داده است، بدون توجه به سایر موانع ،کارها نسبتاً پیش رفته است. از

موانع دیگر مشارکت، میتوان به اعتماد ناکافی مدیران آموزشی نسبت به مردم، به ویژه صاحبنظران و

متخصصان تعلیم و تربیت و اهل فن، کاستی در عملکردهای درونی و بیرونی آموزش و پرورش، برنامهها و

اهداف آن، نابسامانی و موازی کاری در واحدهای اداری ذی ربط برای جلب مشارکت والدین نظیر برنامههای

سازمان انجمن اولیا و مربیان، سازمان توسعه و نوسازی مدارس، معاونت مشارکتهای مردمی وزیر و... ،

تخصیص بودجه و منابع ناکافی به فعالیتها و برنامههای آموزشی و تربیتی، بیتوجهی و عدم توانایی مدیران

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

139

در بهرهبرداری از پتانسیلهای سازمانهای غیردولتی و ضعف در اطلاعرسانی و آگاهیبخشی به افراد جامعه

.( اشاره نمود (شورای طرح و برنامه دفتر جذب مشارکت های اولیا، 1383

موفقیت در تعلیم و تربیت بدون مشارکت خانوادهها در زمینههای مختلف امکانپذیر نیست. زمانی

فرزندان ما به اهداف عالی تربیتی و آموزشی دست خواهند یافت که هر دو نهاد خانه و مدرسه احساس

مسئولیت کرده، نسبت به وظایف خود هماهنگ عمل کنند و در تربیت دانشآموزان روشهای یکسانی به

کار گیرند (کاظمی کرد آسیابی، 1381 ). پژوهشهای صورت گرفته در زمینه ارتباط اولیاء با مدارس و

مشارکت آنها در امور تحصیلی فرزندانشان، نشان داده است که مشارکتهای والدین دانش آموزان در

مدارس همواره با مشکلاتی مواجه بوده و بنا به دلایلی از جمله عدم آگاهی و شناخت والدین، برخورد

نامناسب مسئولین مدارس، عدم توانایی معلمان در جلب مشارکت والدین و سایر مسائل اقتصادی،

فرهنگی و... مؤثر و مفید واقع نگردیده است. عدم برخورداری والدین از مهارت و تجربه لازم جهت

مشارکت در امور مدرسه و عدم آگاهی با نحوه مشارکت مؤثر یکی از موانع و مشکلات عمدهای است که

در این زمینه وجود دارد و در تحقیقات مختلف به آن اشاره شده است. بنابراین یکی از راههای ممکن،

برای دستیابی به هدف مهم افزایش ارتباط اولیاء با معلمان و مربیان و مشارکت هرچه بیشتر آنان در امور

مدارس که به رشد بیشتر تعلیم و تربیت و هماهنگسازی آن با تغییرات پرشتاب جامعه منجر میشود،

این میتواند باشد که پژوهشگران و مسئولین امر به بررسی و شناسایی موانع موجود اثرگذار در امر

مشارکت والدین پرداخته تا از این طریق بتوانند با حذف این موانع، زمینه مشارکت حداکثری والدین در

مدارس را فراهم آورند.

بدیهی است که رشد و توسعهی آموزش و پرورش در هر جامعهای مستلزم شناسایی و از میان

برداشتن موانعی است که بر سر راه مشارکت مردم و والدین در این امر مهم و حساس وجود دارد. با اذعان

به این نکته که دانشآموزان بخش عمدهای از زمان خود را در خانه سپری میکنند و فرآیند یاددهی –

یادگیری آنها در خانه تکمیل میشود، بنابراین نیاز است والدین و مدارس مشارکت بیشتر و بهینهتری

داشته باشند تا با مشارکت بهینه آموزش و پرورش قادر باشد که در راستای توسعه کشور، گامهای مهمتر

و ارزشمندتری بردارد. در حال حاضر عوامل مختلفی به عنوان موانع مشارکت والدین در مدارس به

حساب میآیند. در راستای اهمیت و ضرورت تلاش برای شناسایی این موانع در مدارس کشور از جمله

مدارس شهر سمنان در جهت مرتفع نمودن آنها و افزایش مشارکت مؤثر اولیاء در مدارس برایرسیدن به

رشد و توسعهی امر آموزش و پرورش طی این پژوهش درصدد برآمدیم تا به پاسخگویی به دو سؤال

کیفی و کمی زیر در این رابطه بپردازیم:

موانع مشارکت والدین در مدارس سمنان شامل چه مواردی است؟

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

140

وضعیت موانع مشارکت والدین در مدارس سمنان چگونه است؟

روش پژوهش

این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع پژوهش، ترکیبی کمی کیفی است که

بخش کمی آن توصیفی پیمایشی و بخش کیفی آن از نوع تحلیل محتوا میباشد. به منظور

تحقق اهداف پژوهش، ابتدا از رویکرد کیفی و سپس از رویکرد کمی استفاده شده است، لذا این

پژوهش در زمره طرحهای با روش تحقیق آمیخته اکتشافی قرار میگیرد. طرح اکتشافی اغلب

شامل دو مدل الف) مدل تدوین ابزار و ب) مدل ایجاد گونهشناسی است که مدل تدوین ابزار

در پژوهش حاضر مورد تأکید بود. به این منظور ابتدا به گردآوری و تحلیل دادههای کیفی و

توصیف جنبههای مختلف پدیده پرداختیم. در ادامه کار با شناسایی مؤلفههای اصلی ابزار

پژوهش را تدوین کردیم سپس از طریق گردآوری دادههای کمی با بهرهگیری از ابزار تدوین

شده، یافتههای مرحله کیفی را در مقیاس وسیع مورد آزمون قرار دادیم.

علاوه بر آن، در این پژوهش در توالی گردآوری دادهها، ابتدا دادههای کیفی و سپس

داده های کمی گردآوری گردید. در این پژوهش ابتدا با رویکرد کیفی و سپس با رویکرد کمی

به سؤالات پژوهش، پاسخ داده شد. ابتدا در بخش کیفی پژوهش، جمعآوری اطلاعات با استفاده

از مطالعه تحلیل محتوای پژوهشهای داخل و خارج کشور و انجام مصاحبههایی با مدیران،

معلمان و والدین دانشآموزان صورت گرفت، سپس در بخش کمی پژوهش، با استفاده از موارد

و اطلاعات به دست آمده از مطالعه تحلیل محتوا و مصاحبه، پرسشنامهای در زمینه موانع

موجود بر سر راه مشارکت والدین در مدارس ساخته شد که در میان افراد نمونه تحقیق که

شامل معلمان، مدیران و والدین میباشند توزیع و جمع آوری گردید.

جامعه آماری پژوهش شامل کلیه والدین ( 15000 ) نفر، معلمان ( 500 ) نفر و مدیران

50 ) نفر در مدارس ابتدایی شهر سمنان بود. از روش نمونهگیری ترکیبی همزمان استفاده شد، )

یعنی ترکیب هر دو شیوه نمونهگیری کمی و کیفی که هر دو بعد احتمالی و هدفمندبودن

نمونه در نظر گرفته شده است. هدف محقق از انتخاب این نوع نمونهگیری، به دست آوردن

دادههای ترکیبی برای به حداکثر رساندن درک و شناخت از پدیده مورد مطالعه بود. در واقع

بکارگیری جهتگیری احتمالی هدفمندی به محقق روش ترکیبی اجازه میدهد تا پایگاهی از

دادههای مکملی کمی و کیفی ایجاد کند که هم عمق و هم گستره پدیده مورد مطالعه را در

.( نظر گرفته باشد (محمدپور، صادقی و رضایی، 1388

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

141

در بخش نمونهگیری کمی از روش نمونهگیری طبقهای - تصادفی و در بخش کیفی از

روش نمونهگیری هدفمند (قضاوتی ) در دسترس استفاده شد. در بخش کیفی 30 نفر مدیر،

معلم و والدین جهت انجام مصاحبه انتخاب شدند و تعداد افراد نمونه در بخش کمی شامل 20

نفر مدیر، 150 نفر معلم و 200 نفر والدین بود. جمعآوری دادهها نیز با استفاده از روشهای کمی

و کیفی به طور همزمان شامل مصاحبه، پرسشنامه، بررسی اسناد و مدارک انجام گردید. ابزار

جمع آوری اطلاعات پرسشنامهای محقق ساخته با 72 سؤال چهار گزینهای بود که با استفاده از

مقیاس پنج درجهای لیکرت تهیه گردید. روایی پرسشنامه بر اساس مبانی نظری، تحقیقات

انجام شده و دیدگاه صاحبنظران بررسی شد. همچنین پایایی پرسشنامه از طریق آلفای

کرونباخ محاسبه و ضریب پایایی 962 /. به دست آمد. به منظور بررسی نرمال بودن توزیع موانع

استفاده شد. سپس برای مقایسه میانگین (KS) مشارکت از آزمون کولموگوروف اسمیرنوف

تک نمونه ای و برای اولویتبندی موانع مشارکت از t نمونه و جامعه در موانع مشارکت از آزمون

آزمون فریدمن استفاده شد.

یافتههای پژوهش

در این پژوهش به دو سؤال اصلی کیفی و کمی پاسخ داده شده است. سؤال کیفی مورد

بررسی در این مقاله عبارت است از "موانع مشارکت والدین در مدارس سمنان شامل چه

مواردی است؟". برای پاسخگویی به این سؤال در بخش کیفی پژوهش به شناسایی موانع

مشارکت والدین در امور مدارس ابتدایی شهر سمنان از طریق تحلیل محتوای پژوهشهای

انجام شده در این زمینه و انجام مصاحبه با مدیران، معلمان و والدین دانشآموزان پرداخته شده

است و 72 مانع شناسایی شد و پرسشنامهای با توجه به نتایج به دست آمده در بخش کیفی

پژوهش تهیه گردید، سپس با استفاده از آزمون ضریب آلفای کرونباخ پایایی ابزار مورد سنجش

قرار گرفت. از آنجایی که آلفای کرونباخ به دست آمده در مورد موانع مشارکت ( 962 /.) بزرگتر

از 7/. بود آزمون از پایایی قابل قبولی برخوردار بود و از این ابزار برای پاسخ به سؤال کمی

پژوهش یعنی "وضعیت موانع مشارکت والدین در مدارس سمنان چگونه است؟" استفاده شد.

مورد (KS) نرمال بودن توزیع موانع مشارکت از طریق آزمون کولموگوروف- اسمیرنوف

0 و بالاتر از مقدار بحرانی / آزمون قرار گرفت. سطح معناداری به دست آمده از آزمون 312

0/05 بود. بنابراین فرض صفر رد نمیشود و توزیع دادهها نرمال است. به منظور پاسخگویی به

تک نمونهای جهت مقایسه میانگین نمونه و جامعه در موانع t سؤال کمی پژوهش از آزمون

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

142

مشارکت و از آزمون فریدمن جهت اولویتبندی موانع مشارکت استفاده گردید که نتایج به

دست آمده در جدول زیر ارائه شده است.

تک نمون های برای مقایسه میانگین نمونه و جامعه و آزمون فریدمن برای t جدول 1: آزمون

اولویت بندی موانع مشارکت

موانع مشارکت

5 نتایج آزمون فریدمن / مقدار آزمون= 2

T

درجه

آزادی

سطح

معناداری

(دودامنه)

میانگین

تعداد

نمونه=

360

آماره

کای

دو=

1/0253

درجه

آزادی=

42

سطح

معناداری

0/000 =

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت

بندی

متغیر ها

1)عدم شناخت اولیاء از اهداف

و کارکردهای مدرسه

42/79 اول 2/9250 0/000 359 9/693

2)مشارکت ندادن والدین در

تصمیمگیری های مدرسه

33/77 2/5653 0/150 359 1/444

پنجاه و

هفتم

3)عدم شناخت و تفهیم

انتظارات والدین از مدرسه و

مدرسه از والدین

40/29 دوازدهم 2/8403 0/000 359 7/195

4)کمبود وقت والدین، شاغل

بودن، فاصله و درگیر بودن با

کارهای روزمره

42/13 سوم 2/9125 0/000 359 9/017

5) نگرش و خود کم بینی والدین به

خصوص در طبقات اجتماعی –

اقتصادی پایین مبنی بر غیرمؤثر و

کم رنگ بودن نقش آنان در امور

تحصیلی فرزندان

38/36 2/7361 0/000 359 5/007

بیست و

پنجم

6) عدم تمایل والدین به

مشارکت در امور مدرسه و عدم

مراجعه آنها به مدرسه و اطلاع

از امور تحصیلی

38/59 2/7611 0/000 359 5/666

بیست و

سوم

7) ناکافی بودن ارائه اطلاعات

عینی درباره وضعیت تحصیلی

دانشآموزان و کمبودها و

کاستیهای مدرسه توسط

مسئولین مدرسه به والدین

34/04 2/5667 0/180 359 1/342

پنچاه و

پنجم

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

143

تک نمون های برای مقایسه میانگین نمونه و جامعه و آزمون فریدمن t ادامه ی جدول 1: آزمون

برای اولویت بندی موانع مشارکت

موانع مشارکت

5 نتایج آزمون فریدمن / مقدار آزمون= 2

T

درجه

آزادی

سطح

معناداری

(دودامنه)

میانگین

تعداد

نمونه=

360

آماره

کای

دو=

1/0253

درجه

آزادی=

42

سطح

معناداری

0/000 =

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت

بندی

متغیر ها

8) عدم آموزش (آموزش

کاربردی) و آگاهیبخشی

والدین در رابطه با مشارکت و

ارتباط مؤثر با مدرسه و اداره

جلسات

36/91 2/6861 0/000 359 4/165

سی و

چهارم

9) برخورد ناصحیح کادر

آموزشی و مسئولین مدرسه با

والدین

2/1222 0/000 359 - 7/069

24/45

شصت

ونهم

10 ) پیشداوری و نگرش منفی

و برخورد بد معلمان با والدین

بی سواد و مقصر دانستن آنان

در شکستهای تحصیلی و

تربیتی دانشآموزان

2/1569 0/000 359 -6/565

25/18

شصت

وهشتم

11 ) پایینتر بودن سطح

تحصیلات والدین نسبت به

معلمان و بالعکس

2/4500 0/316 359 - 1/004

31/44

شصت

ودوم

12 ) برگزاری جلسات مدرسه برای

اولیا در محیطی خشک و رسمی که

اولیا هیچ نقشی در تنظیم محتوای

ان نداشته و متناسب با نیازها و

انتظارات آنان نمیباشد

2/4014 0/048 359 - 1/981

30/60

شصت

وچهارم

13 ) عدم حضور معلمان در

جلسات اولیا و مربیان

2/3903 0/035 359 - 2/113

30/01

شصت

وششم

14 ) شرایط و بینشهای

فرهنگی اجتماعی والدین نسبت

به تحصیل

2/7236 0/000 359 4/781

37/29

سی ام

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

144

تک نمون های برای مقایسه میانگین نمونه و جامعه و آزمون فریدمن t ادامه ی جدول 1: آزمون

برای اولویت بندی موانع مشارکت

موانع مشارکت

5 نتایج آزمون فریدمن / مقدار آزمون= 2

T

درجه

آزادی

سطح

معناداری

(دودامنه)

میانگین

تعداد

نمونه=

360

آماره کای

دو= 0253

1 درجه /

آزادی=

42

سطح

معناداری

0/000 =

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت

بندی

متغیر ها

15 )تجربیات قبلی و ذهنیت

منفی والدین نسبت به مدرسه

2/3347 0/001 359 - 3/204

28/96

شصت

وهفتم

16 )عدم برخورداری والدین از

مهارت و تجربه لازم جهت

مشارکت در امور مدرسه و عدم

آگاهی با نحوه مشارکت مؤثر

2/6111 0/023 359 2/276

35/22

چهل

ونهم

17 )تفاوت بین نگرش، فرهنگ،

زبان، جنسیت و ... والدین و

معلمان و درک متقابل مشارکت

2/5236 0/620 359 0/497

32/80

شصت

ویکم

18 )عدم تواناسازی والدین در

جهت مشارکت در امور مدارس

2/5542 0/234 359 1/191

33/66

پنجاه

وهشتم

19 )نبود فضای مناسب و زمان

مناسب جهت پذیرش اولیا در

مدرسه به نحو مطلوب و مؤثر

2/5694 0/148 359 1/449

34/16

پنجاه

وچهارم

20 )کمبود تحقیقات لازم در

زمینه نحوه اداره جلسات،

محتوای برنامهها، ارزشیابی و

روشهای نوین ارتباط و

مشارکت اولیا و مربیان

2/5528 0/241 359 1/174

33/37

پنجاه

ونهم

21 )نبود یک رابط و میانجی

بین والدین و مسئولین مدرسه

2/4736 0/578 359 - 0/556

31/42

شصت

وسوم

22 )موانع مربوط به آموزش و

پرورش و نگرش مسئولان

نسبت به مشارکت

2/6056 0/029 359 2/189

34/66

پنجاه

ودوم

23 )نهادینه نشدن فرهنگ

مشارکت

2/7861 0/000 359 5/958

39/26

نوزدهم

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

145

تک نمون های برای مقایسه میانگین نمونه و جامعه و آزمون فریدمن t ادامه ی جدول 1: آزمون

برای اولویت بندی موانع مشارکت

موانع مشارکت

5 نتایج آزمون فریدمن / مقدار آزمون= 2

T

درجه

آزادی

سطح

معناداری

(دودامنه)

میانگین

تعداد

نمونه=

360

آماره کای

دو= 0253

1 درجه /

آزادی=

42

سطح

معناداری

0/000 =

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت

بندی

متغیر ها

24 )عدم اعتماد مردم به

یکدیگر ، حکومت، مسئولین

مدرسه و آموزش و پرورش

2/6889 0/000 359 3/668

36/78

سی

وششم

25 )نهادینه شدن فرهنگ

سکوت در جامعه

2/7153 0/000 359 4/250

37/73

بیست

وهشتم

26 )عدم مسئولیتپذیری و

نهادینه شدن فرهنگ حاشیه-

نشینی و کنارهگیری و انداختن

بار مسئولیت به گردن دیگران

2/7931 0/000 359 5/728

39/55

پانزدهم

2/6361 0/008 359 2/ 27 )خودکامگی افراد 678

35/53

چهل

وششم

28 )عادت به شرایط یکنواخت

موجود و مقاومت در برابر تغییر

2/7111 0/000 359 4/335

37/24

سی ویکم

29 )متمرکز بودن نظام آموزش

و پرورش

2/8042 0/000 359 6/712

39/18

بیستم

30 )قوانین و مقررات دست و

پاگیر

2/7000 0/000 359 4/292

36/59

سی

وهفتم

31 )تردید در مؤثر بودن

مشارکت

2/6389 0/002 359 3/120

35/40

چهل

وهفتم

32 )ساختار طبقاتی جامعه در

کشورهای جهان سوم وشکاف

های اجتماعی بین والدین

2/8764 0/000 359 8/404

40/94

نهم

33 )عدم تبلیغات مناسب توسط

رسانههای عمومی در ترویج

فرهنگ مشارکت در مدارس

2/8806 0/000 359 8/454

41/15

هفتم

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

146

تک نمون های برای مقایسه میانگین نمونه و جامعه و آزمون فریدمن t ادامه ی جدول 1: آزمون

برای اولویت بندی موانع مشارکت

موانع مشارکت

5 نتایج آزمون فریدمن / مقدار آزمون= 2

T

درجه

آزادی

سطح

معناداری

(دودامنه)

میانگین

تعداد

نمونه=

360

آماره کای

دو= 0253

1 درجه /

آزادی=

42

سطح

معناداری

0/000 =

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت

بندی

متغیر ها

41 چهارم /91 2/9042 0/000 359 8/ 34 )ساختار نظام آموزشی کشور 592

35 )عدم آگاهی والدین از

پیامدها، نتایج احتمالی و فواید

مترتب بر امر مشارکت در مدارس

2/8750 0/000 359 8/109

41/33

ششم

36 )نبود شبکههای حمایتی و

ترغیبی مثل دوستان و مدیر و

مسئولین مدرسه در رابطه با

مشارکت اولیا

2/7083 0/000 359 4/526

36/99

سی وسوم

37 )نبود انگیزه قوی در والدین

برای کسب موفقیت در عرصه

های مختلف اجتماعی و برآورده

شدن نیازهای انسانی

2/8014 0/000 359 6/440

39/62

چهاردهم

38 )نبودن مقدمات و پیش

نیازهای ضروری از طرف دولت

برای مشارکت مردمی و کمبود

منابع لازم

2/8708 0/000 359 7/914

40/79

دهم

2/3903 0/028 359 - / 39 )کثرت فرزندان 202

30/01

شصت و

ششم

40 )وضعیت نامناسب اقتصادی

خانوادهها

2/9181 0/000 359 8/775

41/81

پنجم

41 )استقبال کم مدیران و معلمان

از مشارکت اولیا و همفکری و

پیشنهادات آنها

2/5444 0/343 359 0/949

33/12

شصتم

39 سیزدهم /90 2/8056 0/000 359 6/ 42 )بی اطلاعی اولیا از وظایف خود 364

43 )پائین بودن سطح تحصیلات

والدین

2/6500 0/001 359 3/267

35/92

چهل

ودوم

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

147

تک نمون های برای مقایسه میانگین نمونه و جامعه و آزمون فریدمن t ادامه ی جدول 1: آزمون

برای اولویت بندی موانع مشارکت

موانع مشارکت

5 نتایج آزمون فریدمن / مقدار آزمون= 2

T

درجه

آزادی

سطح

معناداری

(دودامنه)

میانگین

تعداد

نمونه=

360

آماره کای

دو= 0253

1 درجه /

آزادی=

42

سطح

معناداری

0/000 =

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت

بندی

متغیر ها

44 )کم بودن جلسات هم اندیشی

والدین

2/6792 0/000 359 3/963

36/30

سی ونهم

45 )عدم استفاده از فناوری های

نوین جهت برقراری ارتباطات و

مشارکت

2/6667 0/000 359 3/650

36/14

چهلم

46 )ویژگیهای شخصی مدیران از

جمله نداشتن حسن خلق،

مهارتهای انسانی و فنی، تفکر

مشارکت و...

2/5778 0/106 359 1/619

34/41

پنجاه

وسوم

47 )عدم توجیه والدین از نظر

شرعی در خصوص ضرورت

مشارکت آنها در امر تعلیم و

تربیت فرزندان

2/7097 0/000 359 4/641

37/18

سی ودوم

48 )عدم وجود برنامهریزی منظم

و تشکیلاتی در نهادهای پیگیر

2/7750 0/000 359 6/146

38/53

بیست

وچهارم

49 )کمبود نیروی متخصص در

زمینه مشارکتهای مردمی و

والدین

2/8694 0/000 359 8/070

41/09

هشتم

50 )پشت گرمی به اعتبارات

دولتی و نقص در قانون تحصیل

رایگان و احساس طلب از دولت و

انداختن همه بار مسئولیت بر

دوش مدرسه

2/8125 0/000 359 6/400

39/54

شانزدهم

51 )عدم توجه به تفاوتهای

والدین از نظر فرهنگی، تحصیلات،

درآمد، موضع قدرت و...

2/7569 0/000 359 6/019

38/66

بیست

ودوم

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

148

تک نمون های برای مقایسه میانگین نمونه و جامعه و آزمون فریدمن t ادامه ی جدول 1: آزمون

برای اولویت بندی موانع مشارکت

موانع مشارکت

5 نتایج آزمون فریدمن / مقدار آزمون= 2

T

درجه

آزادی

سطح

معناداری

(دودامنه)

میانگین

تعداد

نمونه=

360

آماره کای

دو= 0253

1 درجه /

آزادی=

42

سطح

معناداری

0/000 =

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت

بندی

متغیر ها

52 )وجود ارتباطات یک طرفه

فقط از جانب معلمان و مسئولین

مدرسه جهت فراخواندن والدین

به مشارکت

2/7028 0/000 359 4/468

36/89

سی

وپنجم

53 )تمایل والدین به مشارکت در

خانه تا مدرسه

2/7472 0/000 359 5/404

38/03

بیست

وهفتم

54 )مشارکت یکنواخت و

غیررسمی و خلاصه شدن آن در

چند مورد تکراری

2/7681 0/000 359 6/146

38/36

بیست

وپنجم

55 )عدم توجه به احساس و

نگرش دانشآموزان به مشارکت

والدین آنها

2/7458 0/000 359 5/486

38/08

بیست

وششم

56 )عدم وجود یک نهاد اجرایی و

نظارتی صحیح در رابطه با

مشارکت والدین

2/8167 0/000 359 6/792

39/46

هفدهم

57 )ساختار و منش نادرست

خانوادگی

2/6153 0/017 359 2/393

35/18

پنجاهم

58 )تغییر جمعیتشناسی و

فرهنگ خانوادهها و عدم شناخت

آن

2/6389 0/002 359 3/108

35/54

چهل

وپنجم

59 )کمبود فرصت جهت

برخوردهای غیر رسمی والدین و

معلمان به دور از شرایط کاری

2/6306 0/006 359 2/783

35/64

چهل

وچهارم

60 )احساس تردید و عدم قطعیت

نسبت به وظایف تفویض شده و

احساس تجاوز به قلمرو مدرسه از

سوی والدین

2/5639 0/159 359 1/412

33/79

پنجاه

وششم

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

149

تک نمون های برای مقایسه میانگین نمونه و جامعه و آزمون فریدمن t ادامه ی جدول 1: آزمون

برای اولویت بندی موانع مشارکت

موانع مشارکت

5 نتایج آزمون فریدمن / مقدار آزمون= 2

T

درجه

آزادی

سطح

معناداری

(دودامنه)

میانگین

تعداد

نمونه=

360

آماره کای

دو= 0253

1 درجه /

آزادی=

42

سطح

معناداری

0/000 =

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت

بندی

متغیر ها

61 )تغییرات سریع برنامههای

درسی و آموزشی و عدم شناخت

والدین و ناتوانی آنها در تطبیق با

برنامهها

2/9292 0/000 359 8/592

42/40

دوم

62 )ترس مسئولین مدارس از

مورد انتقاد قرار گرفتن توسط

والدین

2/6514 0/002 359 3/177

35/81

چهل

وسوم

37 سی دوم /18 2/7167 0/000 359 4/ 63 )جو مدارس 726

64 )مشکلات خانوادگی مثل

طلاق، فوت پدر یا مادر، اختلافات

خانوادگی و...

2/8194 0/000 359 6/050

40/36

یازدهم

65 )وجود اختلاف نظر و عدم

تفاهم بین والدین مشارکت کننده

در مدارس

2/7639 0/000 359 5/287

38/68

بیست

ویکم

66 )توجه والدین به ظواهر به جای

تمرکز بر کیفیت آموزش وپرورش

2/8056 0/000 359 6/402

39/27

هجدهم

67 )تفاوتهای فرهنگی و طبقاتی

والدین و برخورد تبعیضآمیز

مسئولین مدارس با والدین

2/7167 0/000 359 4/378

37/57

بیست

ونهم

68 )وجود رویکرد عدم دخالت

والدین در امر تدریس

2/6250 0/007 359 2/728

35/31

چهل

وهشتم

69 )ایفا کردن نقش بهانهجویی

والدین در مدارس به جای

مشارکت

2/6819 0/000 359 3/666

36/33

سی

وهشتم

70 )نارضایتی والدین از معلم و

سایر مسئولین مدرسه و بدبینی

نسبت به آنها

1/516

-

2/4264 0/130 359

30/33

شصت

وپنجم

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

150

تک نمون های برای مقایسه میانگین نمونه و جامعه و آزمون فریدمن t ادامه ی جدول 1: آزمون

برای اولویت بندی موانع مشارکت

موانع مشارکت

5 نتایج آزمون فریدمن / مقدار آزمون= 2

T

درجه

آزادی

سطح

معناداری

(دودامنه)

میانگین

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت

بندی

متغیر ها

71 )عدم استقبال مناسب

مسئولان مدارس از انتقادات و

پیشنهادات والدین

2/6208 0/008 359 2/676

35/11

پنجاه

ویکم

72 )اعتماد بیش از حد به مدارس

و عدم احساس نیاز به مشارکت

در مدرسه

2/6736 0/000 359 3/905

35/99

چهل

ویکم

بر اساس نتایجی که در جدول شماره 1 ارائه شده است. در مورد موانعی چون " مشارکت

ندادن والدین در تصمیمگیریهای مدرسه"، " ناکافی بودن ارائه اطلاعات عینی درباره وضعیت

تحصیلی دانشآموزان و کمبودها و کاستیهای مدرسه توسط مسئولین مدرسه به والدین"،"

پایینتر بودن سطح تحصیلات والدین نسبت به معلمان و بالعکس"،" عدم تواناسازی والدین در

جهت مشارکت در امور مدارس"،" تفاوت بین نگرش، فرهنگ، زبان، جنسیت و... والدین و

معلمان و درک متقابل مشارکت"،" نبود فضای مناسب و زمان مناسب جهت پذیرش اولیاء در

مدرسه به نحو مطلوب و مؤثر "،" کمبود تحقیقات لازم در زمینه نحوهی اداره جلسات،

محتوای برنامهها، ارزشیابی و روشهای نوین ارتباط و مشارکت اولیا و مربیان"،" نبود یک رابط

و میانجی بین والدین و مسئولین مدرسه"،" استقبال کم مدیران و معلمان از مشارکت اولیا و

همفکری و پیشنهادات آنها "،" احساس تردید و عدم قطعیت نسبت به وظایف تفویض شده و

احساس تجاوز به قلمرو مدرسه از سوی والدین"،" نارضایتی والدین از معلم و سایر مسئولین

مدرسه و بدبینی نسبت به آنها"، از آنجایی که سطح معناداری بزرگتر از 5./. است فرض صفر

مبنی بر عدم تفاوت بین میانگین نمونه و میانگین جامعه (نظری) رد نمیشود و میزان تأثیر و

2) است. اما در / اهمیت این موانع از نظر پاسخدهندگان برابر یا نزدیک به میانگین فرضی ( 5

مورد سایر گویهها یا موانع، چون سطح معناداری کمتر از 5./. است باید گفت فرض صفر رد

میشود یعنی میانگین نظر پاسخدهندگان تفاوت معناداری با میانگین فرضی دارد. به جز

موانعی چون" برخورد ناصحیح کادر آموزشی و مسئولین مدرسه با والدین"،" پیشداوری و

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

151

نگرش منفی و برخورد بد معلمان با والدین بیسواد و مقصر دانستن آنان در شکستهای

تحصیلی و تربیتی دانشآموزان"،" پایینتر بودن سطح تحصیلات والدین نسبت به معلمان و

بالعکس"،" برگزاری جلسات مدرسه برای اولیا در محیطی خشک و رسمی که اولیا هیچ نقشی

در تنظیم محتوای آن نداشته و متناسب با نیازها و انتظارات آنان نمیباشد"،" عدم حضور

معلمان در جلسات اولیا و مربیان"،" تجربیات قبلی و ذهنیت منفی والدین نسبت به مدرسه"،"

نبود یک رابط و میانجی بین والدین و مسئولین مدرسه"،" کثرت فرزندان"،"نارضایتی والدین

از معلم و سایر مسئولین مدرسه و بدبینی نسبت به آنها" میزان اهمیت سایر موانع از نظر

2) برآورد شده است. / پاسخدهندگان بالاتر از سطح میانگین فرضی( 5

با توجه به نتایج آزمون فریدمن چون مقدار سطح معناداری .../. کمتر از 5./. بود نشان

میدهد اهمیت این موانع از نظر پاسخدهندگان یکسان نیست و با توجه به میانگین رتبهی

هریک از متغیرها که در جدول شماره 1 عنوان شده است، از نظر پاسخدهندگان، موانعی چون

" عدم شناخت اولیاء از اهداف و کارکردهای مدرسه"، "تغییرات سریع برنامههای درسی و

آموزشی و عدم شناخت والدین و ناتوانی آنها در تطبیق با برنامهها"، " کمبود وقت والدین،

شاغل بودن، فاصله و درگیر بودن با کارهای روزمره"، از بالاترین درجه اهمیت برخوردار هستند

و موانعی چون" برخورد ناصحیح کادر آموزشی و مسئولین مدرسه با والدین"، "پیشداوری و

نگرش منفی و برخورد بد معلمان با والدین بی سواد و مقصر دانستن آنان در شکستهای

تحصیلی و تربیتی دانش آموزان" ،" تجربیات قبلی و ذهنیت منفی والدین نسبت به مدرسه" از

پایینترین درجه اهمیت و تأثیرگذاری در امر مشارکت والدین در امور مدارس برخوردار

هستند.

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

152

جدول 2: اولویت بندی مؤلفه های موانع مشارکت والدیندرمدارس شهر سمنان به تفکیک

توسط مدیران، معلمان و والدین

تعداد نمونه= 16 آماره کای

128 درجه آزادی= 71 / دو= 154

0/ سطح معناداری= 000

تعداد نمونه= 138 آماره کای

819 درجه آزادی= 71 / دو= 508

0/ سطح معناداری= 000

تعداد نمونه= 206 آماره کای دو=

517/012 درجه آزادی= 71 سطح

0/ معناداری= 000

اولویت بندی توسط مدیران اولویت بندی توسط معلمان اولویت بندی توسط والدین

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت بندی متغیرها

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت بندی متغیرها

میانگین رتبه

هر متغیر

اولویت بندی

متغیرها

55/28

کمبود وقت والدین، شاغل

بودن،فاصله و درگیر بودن

با کارهای روزمره

45/70

مشکلات خانوادگی

مثل طلاق، فوت پدر

یا مادر، اختلافات

خانوادگی و...

44/77

تغییرات سریع

برنامههای درسی

و آموزشی و عدم

شناخت والدین و

ناتوانی آنها در

تطبیق با برنامهها

51/22

بی اطلاعی اولیا از وظایف

خود

45/14

کمبود وقت والدین،

شاغل بودن، فاصله و

درگیر بودن با کارهای

روزمره

42/43

وضعیت نامناسب

اقتصادی خانواده-

ها

47/62

متمرکز بودن نظام آموزش و

پرورش

44/83

عدم شناخت اولیاء از

اهداف و کارکردهای

مدرسه

42/17

ساختار نظام

آموزشی کشور

44/ 45/28 ساختار نظام آموزشی کشور 48

نگرش و خودکم بینی

والدین به خصوص در

طبقات اجتماعی –

اقتصادی پایین مبنی

بر غیرمؤثر و کم رنگ

بودن نقش آنان در

امور تحصیلی فرزندان

42/01

کمبود نیروی

متخصص در

زمینه مشارکت

های مردمی و

والدین

44/91

نبودن مقدمات و پیش

نیازهای ضروری از طرف

دولت برای مشارکت مردمی

و کمبود منابع لازم

43/39

وجود اختلاف نظر و

عدم تفاهم بین والدین

مشارکت کننده در

مدارس

41/78

نبودن مقدمات و

پیش نیازهای

ضروری از طرف

دولت برای مشارکت

مردمی و کمبود

منابع لازم

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

153

ادامه ی جدول 2: اولویت بندی مؤلفه های موانع مشارکت والدین درمدارس شهر سمنان به

تفکیک توسط مدیران، معلمان و والدین

تعداد نمونه= 16 آماره کای

128 درجه آزادی= 71 / دو= 154

0/ سطح معناداری= 000

تعداد نمونه= 138 آماره کای

819 درجه آزادی= 71 / دو= 508

0/ سطح معناداری= 000

تعداد نمونه= 206 آماره کای دو=

517/012 درجه آزادی= 71 سطح

0/ معناداری= 000

اولویت بندی توسط مدیران اولویت بندی توسط معلمان اولویت بندی توسط والدین

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت بندی متغیرها

میانگین

رتبه هر

متغیر

اولویت بندی متغیرها

میانگین رتبه

هر متغیر

اولویت بندی

متغیرها

44/47

عدم وجود یک نهاد اجرایی

و نظارتی صحیح در رابطه

با مشارکت والدین

43/35

عدم آگاهی والدین از

پیامدها، نتایج

احتمالی و فواید

مترتب بر امر مشارکت

در مدارس

41/72

ساختار طبقاتی

جامعه در

کشورهای جهان

سوم و شکاف

های اجتماعی

بین والدین

43/50

عدم مسئولیت پذیری و

نهادینه شدن فرهنگ

حاشیه نشینی و کناره

گیری و انداختن بار

مسئولیت به گردن دیگران

42/89

نبود انگیزه قوی در

والدین برای کسب

موفقیت در عرصه

های مختلف اجتماعی

و برآورده شدن

نیازهای انسانی

41/38

عدم شناخت

اولیاء از اهداف و

کارکردهای

مدرسه

43/47

عدم شناخت اولیاء از اهداف

و کارکردهای مدرسه

42/80

توجه والدین به ظواهر

به جای تمرکز بر

کیفیت آموزش

وپرورش

41/19

عدم تبلیغات

مناسب توسط

رسانههای عمومی

در ترویج فرهنگ

مشارکت در مدارس

43/44

پشت گرمی به اعتبارات دولتی

و نقص در قانون تحصیل

رایگان و احساس طلب از دولت

و انداختن همه بار مسئولیت

بردوش مدرسه

42/54

نهادینه نشدن فرهنگ

مشارکت

40/41

عدم آگاهی والدین

ازپیامدها، نتایج

احتمالی و فواید

مترتب بر امر

مشارکت در مدارس

41/94

عدم تواناسازی والدین در

جهت مشارکت در امور

مدارس

42/41

عدم شناخت و تفهیم

انتظارات والدین از

مدرسه و مدرسه از

والدین

39/94

عدم وجود برنامه

ریزی منظم و

تشکیلاتی در

نهادهای پیگیر

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

154

با توجه به نتایج آزمون فریدمن که در جدول 2 ارائه شده است، چون مقدار سطح

معناداری در مورد هر سه گروه مدیران، معلمان و والدین (.../.) کمتر از 5./. میباشد، نشان می-

دهد، از نظر پاسخدهندگان، میزان تأثیر و اهمیت موانع مشارکت مورد نظر پژوهش، یکسان

نیست و با توجه به میانگین رتبهی هر یک از متغیرها که در جدول 2 عنوان شده است، از نظر

مدیران، به ترتیب اولویت، موانعی چون " کمبود وقت والدین، شاغل بودن، فاصله و درگیر بودن

با کارهای روزمره"، "بی اطلاعی اولیا از وظایف خود"، "متمرکز بودن نظام آموزش و پرورش"

و از نظر معلمان موانعی چون " مشکلات خانوادگی مثل طلاق، فوت پدر یا مادر، اختلافات

خانوادگی و..."، " کمبود وقت والدین، شاغل بودن، فاصله و درگیر بودن با کارهای روزمره" و

"عدم شناخت اولیاء از اهداف و کارکردهای مدرسه" و از نظر والدین موانعی چون " تغییرات

سریع برنامههای درسی و آموزشی و عدم شناخت والدین و ناتوانی آنها در تطبیق با برنامهها"،

" وضعیت نامناسب اقتصادی خانوادهها"و " ساختار نظام آموزشی کشور" از بالاترین درجه

تأثیرگذاری و اهمیت برخوردار هستند. همان طور که نتایج نشان میدهد، هرسه گروه مدیران

و معلمان و والدین "عدم شناخت اولیاء از اهداف و کارکردهای مدرسه" و" عدم نهادینهسازی

فرهنگ مشارکتدر جامعه" را در ده اولویت اول خود قراردادهاند و از مهمترین موانع مشارکت

والدین میدانند. همچنین مدیران و والدین به اتفاق "ساختار نظام آموزشی کشور" و " نبودن

مقدمات و پیشنیازهای ضروری از طرف دولت برای مشارکت مردمی و کمبود منابع لازم" را

در ده اولویت اول خود قرار دادهاند.

بحث و نتیجه گیری

مدرسه، یکی از نهادهای تربیتی و آموزشی مهم است که نیازمند مشارکت اولیای دانش -

آموزان و دیگر سازمانهاست. شماری از نظریهپردازان بر این باورند که بیشتر کارهای مردم در

سراسر جهان بر محور مشارکت میگردد و جلب همکاری خانواده نیز از عوامل لازم مدیریت

آموزشی است( کاظمی کرد آسیابی، 1383 ). یکی از مشخصههای مدارس موفق استفاده

حداکثری از مشارکت والدین است. به همین دلیل است که در کشورهای توسعه یافته، همکاری

میان خانه و مدرسه به صورتی منسجم درآمده و این دو نهاد، مسئولیت مشترک خویش، یعنی

تربیت فرزندان جامعه را با همفکری، همکاری و هماهنگی انجام میدهند. به طور کلی سهیم

کردن خانوادهها در آموزش و پرورش موجب افزایش اطلاعات و آگاهی افراد، گسترش مشارکت

در سایر زمینههای اجتماعی، افزایش احساس همبستگی با سایر والدین، احساس یگانگی بیشتر

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

155

با سازمان، اعتماد افراد به سازمانها، کاهش هزینههای فردی و سازمانی و افزایش اثربخشی

.( سازمانی خواهد شد(زنجانیزاده و همکاران، 1390

بر اساس یافتههای این پژوهش عوامل بسیاری شناسایی گردید که هر یک میتوانند

همچون مانعی بر سر راه مشارکت مؤثر والدین در امور مدارس باشند و تعلیم و تربیت را از

توسعه و رسیدن به اهداف عالی خود باز دارند. موانع شناسایی شده در این پژوهش، از نظر

مدیران، معلمان و والدین دانشآموزان در مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان نیز مهم و مؤثر

تلقی گردیدند و طبق ارزیابی نظرات آنان موانعی همچون " عدم شناخت اولیاء از اهداف و

کارکردهای مدرسه"، "تغییرات سریع برنامههای درسی و آموزشی و عدم شناخت والدین و

ناتوانی آنها در تطبیق با برنامهها" ، " کمبود وقت والدین، شاغل بودن، فاصله و درگیر بودن با

کارهای روزمره"،" ساختار نظام آموزشی کشور"، "وضعیت نامناسب اقتصادی خانوادهها"،

"عدم آگاهی والدین از پیامدها، نتایج احتمالی و فواید مترتب بر امر مشارکت در مدارس"،

"عدم تبلیغات مناسب توسط رسانههای عمومی در ترویج فرهنگ مشارکت در مدارس"، به

ترتیب از مهمترینموانع مشارکت والدین هستند. یافتههای پژوهش با نتایج پژوهش بهبودی

2، زنجانی زاده، دانائی سیج و سلیمی نژاد ( 1، اسمیت ( 2007 ( 1387 )، بلیک هورانی ( 2012 )

،( 4، اسمیت ( 2001 ( 3، ال. بیکر ( 1997 ( 1390 )، امیراحمدی ( 1388 )، هوتچینز ( 2011 )

5، یزدخواستی و عباس زاده ( 1386 )، (مرتضوی زاده، پیوند 44 )، دسفورگس ( سلبیسیک ( 2010

،( 7، سپهری ( 1372 )، افضلخانی و عبدی پاکروان ( 1392 ( 6، ال ای آ ( 2012 ( و ابوچار ( 2003

9، واحدی ( 2010 )، زنجانیزاده، دانائی افضلخانی و عبدی ( 8، دهاس ( 2000 ( جیکسین ( 2011

پاکروان ( 1392 )، متین ( 1382 )، ایسایا ( 2013 ) همسو است. همچنین نتایجی که از

مصاحبه های انجام شده با مدیران، معلمان و والدین به دست آمده است، یافتههای پژوهش را

تأیید مینماید. مهمترین موانع موجود برای مشارکت والدین در مدارس مقطع ابتدایی شهر

سمنان عبارتند از:

1. Blaik Hourani

2. Smit

3. Hutchins

4. L. Baker

5. ČELEBIČIĆ

6. Desforges and Abouchaar

7. LEA

8. Jiaxin

9. DeHass

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

156

،( 1) عدم شناخت اولیاء از اهداف و کارکردهای مدرسه که در پژوهشهای بهبودی ( 1387

بلیک هورانی ( 2012 ) و اسمیت ( 2007 ) مورد تأکید قرار گرفته است.

2) تغییرات سریع برنامههای درسی و آموزشی و عدم شناخت والدین و ناتوانی آنها در تطبیق با

برنامهها که با یافتههای بلیک هورانی ( 2012 ) همخوانی دارد.

3)کمبود وقت والدین، شاغل بودن، فاصله و درگیر بودن با کارهای روزمره که در پژوهشهای

،( بهبودی ( 1387 )، زنجانی زاده، دانائی سیج و سلیمی نژاد ( 1390 )، امیراحمدی ( 1388

1997 )، اسمیت ( 2007 ) و نتایج ) هوتچینز ( 2011 )، بلیک هورانی ( 2012 )، ال بیکر 1

مصاحبههایی که انجام شد مورد تأکید قرار گرفته است.

بلیک هورانی ( 2012 ) در پژوهشی عدم شناخت اولیاء از اهداف و کارکردهای مدرسه را

یکی از موانع مهم بر سر راه مشارکت والدین عنوان کرده است. وی بیان کرده است، فهم

متفاوت از نقشهای مناسب برای معلمان و والدین و باورهای مختلف والدین و مسئولین

مدارس از اهداف و بروندادهای مدارس مانعی برای گفتگوها و همکاری بین والدین و مسئولین

مدارس است. همچنین وی تغییرات سریع برنامههای درسی و آموزشی و عدم شناخت والدین و

ناتوانی آنها در تطبیق با برنامهها را نیز از موانع مشارکت عنوان کرده است.

همچنین بر اساس نتایجی که از اولویتبندی موانع مشارکت والدین در مدارس سمنان در

وضعیت موجود به تفکیک پاسخهای سه گروه مدیران، معلمان و والدین به دست آمده است، از

نظر مدیران، به ترتیب اولویت، موانعی چون " کمبود وقت والدین، شاغل بودن، فاصله و درگیر

بودن با کارهای روزمره"، "بیاطلاعی اولیا از وظایف خود " ، "متمرکز بودن نظام آموزش و

پرورش" و از نظر معلمان موانعی چون " مشکلات خانوادگی مثل طلاق، فوت پدر یا مادر،

اختلافات خانوادگی و... "، "کمبود وقت والدین، شاغل بودن، فاصله و درگیر بودن با کارهای

روزمره" و "عدم شناخت اولیاء از اهداف و کارکردهای مدرسه" و از نظر والدین موانعی چون

"تغییرات سریع برنامههای درسی و آموزشی و عدم شناخت والدین و ناتوانی آنها در تطبیق با

برنامهها"، " وضعیت نامناسب اقتصادی خانوادهها" و "ساختار نظام آموزشی کشور" از بالاترین

درجه تأثیرگذاری و اهمیت برخوردار هستند.

همانطور که نتایج نشان میدهد، هر سه گروه مدیران و معلمان و والدین "عدم شناخت

اولیاء از اهداف و کارکردهای مدرسه" و" عدم نهادینهسازی فرهنگ مشارکت در جامعه" را در

ده اولویت اول خود قرار دادهاند و از مهمترین موانع مشارکت والدین میدانند. همچنین مدیران

و والدین به اتفاق "ساختار نظام آموزشی کشور" و " نبودن مقدمات و پیشنیازهای ضروری از

1. L. Baker

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

157

طرف دولت برای مشارکت مردمی و کمبود منابع لازم" را در ده اولویت اول خود قرار دادهاند.

مدیران و معلمان به اتفاق " کمبود وقت والدین، شاغل بودن، فاصله و درگیر بودن با کارهای

روزمره" را از مهمترین موانع دانسته و آن را در ده اولویت اول خود قرار دادهاند. معلمان و

والدین به اتفاق "عدم آگاهی والدین از پیامدها، نتایج احتمالی و فواید مترتب بر امر مشارکت

در مدارس" را در ده اولویت اول خود قرار دادهاند. با توجه به این نتایج میتوان گفت، هر سه

گروه مدیران، معلمان و والدین در مورد مهمترین موانع مشارکت والدین با هم اتفاق نظر دارند

که این اهمیت و تأثیرگذاری این موانع را بیشتر آشکار میسازد.

با توجه به یافتههای این پژوهش و سایر پژوهشهایی که در این زمینه انجام شده است،

میتوان دریافت، علیرغم آنکه والدین نقش بسیار مهمی در رشد تحصیلی و تربیتی فرزندان

خود دارند و مشارکت و همکاری آنها با مدیران و معلمان مدارس میتواند تسریعبخش دستیابی

به اهداف عالی آموزش و پرورش و اجرای صحیح و به موقع برنامههای آموزشی و تربیتی باشد،

همواره عواملی وجود داشته است که مانع از این امر مهم میگردد. بنابراین اگر بخواهیم والدین

را تشویق نماییم تا با شیوهای مؤثرتر و کارآمدتر در تعلیم و تربیت فرزندان خود مشارکت کنند،

لازم است مسئولین امر با کمک پژوهشگران موانع مهم مشارکت والدینرا شناسایی کرده و در

جهت رفع آنها اقدام نمایند.

بلیک هورانی ( 2012 ) در پژوهشی عنوان کرده است، والدین و معلمان باور و درک

متفاوتی نسبت به اهداف آموزشی دارند، همچنین بیشتر مدیران، معلمان و والدین امکان دارد

اهداف متفاوتی برای مشارکت والدین در نظر داشته باشند و به این دلیل تعریف مشترکی در

این رابطه وجود ندارد و این خودش باعث عدم درک مشترکی از مشارکت والدین میشود.

همچنین بر اساس مصاحبههای انجام شده، والدین تغییرات سریع برنامههای درسی و آموزشی

را یکی از محدویتهای مهم در زمینه مشارکت خود در امور مدارس عنوان کردهاند و خواستار

کارگاههای آموزشی در این زمینه بودند که با یافتههای این پژوهش مطابقت دارد.

علاوه بر این نتایج به دست آمده با یافتههای پژوهشی هوتچینز ( 2011 )، زنجانیزاده،

دانائی سیج و سلیمینژاد ( 1390 ) و اسمیت ( 2007 ) که شاغل بودن مادران، کمبود وقت،

کارهای پر مشغله والدین و زیاد بودن فاصله خانه تا مدرسه را از موانع عمده مشارکت والدین

در امور مدارس عنوان کردهاند، همخوانی دارد. همچنین زنجانیزاده، دانائی سیج و سلیمینژاد

1390 ) در پژوهشی عنوان کردند که مشارکت فعال خانوادهها در مدارس با مشکلات متعددی )

روبروست و برخی از این مشکلات به ساختارهای نظام آموزشی کشور برمیگردد به طوری که

شناسایی موانع مشارکت والدین در امور مدارس مقطع ابتدایی شهر سمنان

158

اگر ساختار مدارس به ساختار مدرسهمحور یا هیئت امنایی تغییر یابد احتمال مشارکت نیز بالا

می رود و این نتایج با یافتههای پژوهش حاضر مطابقت دارد.

بر اساس یافتههای این پژوهش پیشنهادهای زیر ارائه میشود:

1. والدین از طریق رسانههای عمومی و برگزاری جلسات آموزشی با حضور مسئولین مدارس

با اهداف و کارکردهای مدرسه آشنا شوند.

2. با توجه به تغییرات سریع برنامههای درسی و آموزشی و عدم شناخت والدین و ناتوانی آنها

در تطبیق با برنامهها بهتر است مسئولیت آموزش دانشآموزان بر عهده معلمان باشد و والدین

بیشتر در زمینه مسائل تربیتی فرزندان مشارکت کنند و در صورت لزوم و با تشخیص معلمان

در امور آموزشی مشارکت کنند.

3. شایسته است با فرهنگسازی صحیح در جامعه از طریق مراجع دینی، رسانهها، ،کتابها،

سمینارها و کارگاههای آموزشی و... این مهم بین والدین و سایر افراد جامعه نهادینه شود که

کمبود وقت والدین، شاغل بودن، فاصله و درگیر بودن با کارهای روزمره هیچ کدام نباید

بهانه ای برای کمبود یا عدم مشارکت آنها در امور تعلیم و تربیت فرزندانشان باشد و مشارکت در

امور آموزشی و تربیتی فرزندان باید در درجه اول اهمیت قرار گیرد.

4. وجود نیروی متخصص و آموزش دیده که به عنوان یک رابط و هماهنگ کنندهی برنامهها

و فعالیتها بین مدارس و والدین و سازمان آموزش و پرورش عمل کند و با انجام بررسیها و

تحقیقاتی در این زمینه مسئولین و والدین را در مورد اصلاح و تجدید نظر در برخی مقررات،

روابط و فعالیتها جهت رفع موانع و افزایش مشارکت اثربخش اولیاء در مدارس مجاب نماید،

میتواند مفید و مؤثر باشد.

5. برگزاری کارگاهها و جلسات آموزش خانواده برای آگاهی خانوادهها از اهداف و انتظارات

مدرسه، وظایف والدین در قبال فرزندان، نحوه مشارکت مؤثر در امور تعلیم و تربیت و پیامدها و

فواید آن بسیار مفید و کارساز است. البته در صورتی که این جلسات به طور صحیح و متناسب

با نیازهای آموزشی و تربیتی دانشآموزان و والدین برنامهریزی شود. مباحث اقتصادی در آن

مطرح نگردد. احترام و منزلت والدین حفظ گردد، از آنان نظرخواهی به عمل آمده و نظرات

شایسته و مفید آنها را به مرحله اجرا درآورند.

6. برگزاری کارگاهها و جلسات آموزشی برای معلمان و مسئولان مدرسه، جهت آشنایی آنان

با اهداف مدرسه، انتظارات اولیاء، نحوه برقراری ارتباط مؤثر با والدین و کمک گرفتن از آنان در

امور آموزشی و تربیتی دانشآموزان میتوان مفید و اثربخش باشد به شرط آنکه این جلسات

دوفصلنامه مطالعات برنام هریزی آموزشی / دوره چهارم/ شماره 7 / بهار و تابستان 1394

159

درست برنامهریزی شود و مستقیماً به موضوع مربوط بپردازد، شأن و منزلت معلمان حفظ شود

و از نظرات شایسته آنان استفاده گردد.