نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
کلیدواژه‌ها
با وجود سرمایه گذاری های وسیعی که در توسعه سیستمهای یادگیری الکترونیکی انجام شده است اگر کاربران از سیستم استفاده نکنند، سرمایه گذاری به هدر رفته
و بی فایده خواهد بود بنابراین شناخت عوامل مؤثر در میزان رضایت یادگیرنده از این سیستم ها از اهمیت زیادی برخوردار است و بیانگر این است که کیفیت خدمات باعث جذب مشتریان جدید و افزایش سهم بازار می شود در حالی که کیفیت خدمات باعث حفظ مشتری و افزایش سهم مشتری می شود.کیفیت خدمات می تواند منجر به رضایت دانشجو و پیامدهای ناشی از رضایت دانشجو گردد . در این پژوهش به هدف مطالعه کیفیت برمیزان رضایت یادگیرنده در سامانه یادگیری الکترونیکی دانشگاه های دارای آموزش از دور سوالات زیر مطرح شده است:
آیا کیفیت فنی و رضایت یاد گیرنده در سامانه یادگیری الکترونیکی با هم رابطه دارند؟
آیا کیفیت آموزشی و رضایت یادگیرنده در سامانه یادگیری الکترونیکی با هم رابطه دارند ؟
آیا کیفیت اطلاعات و رضایت یادگیرنده در سامانه یادگیری الکترونیکی با هم رابطه دارند ؟
آیا کیفیت خدمات و رضایت یادگیرنده در سامانه یادگیری الکترونیکی با هم رابطه دارند ؟
ادبیات موضوع
روش تحقیق
این پژوهش بر حسب نحوه گردآوری داده ها جزء دسته پیمایشی محسوب
می شود، زیرا جهت بکارگیری چارچوب تنظیم شده تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده و نتایج حاصل از آن پس از تنظیم و تلخیص مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت برای تحلیل داده‌ها به منظور توصیف آماری، از جدول توزیع فراوانی شامل فراوانی و درصد و از معیارهای مرکزی شامل میانگین و از معیار پراکندگی انحراف معیار استفاده گردید. همچنین در راستای تحلیل استنباطی و آزمون فرض‌های تحقیق از آزمون ضریب همبستگی و رگرسیون خطی استفاده شد. همچنین به منظور ارایه نتایج کاملتر در راستای تحقیق از آزمون کلموگروف – اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن داده‌ها، آزمون t برای دو گروه مستقل و آزمون u مان – ویتنی برای مقایسه میانگین داده‌های دو مستقل، از آزمون لون برای بررسی همگنی یا هم واریانسی داده‌ها و از آزمون تحلیل واریانس و ولچ برای مقایسه داده‌ها در بیش از دو گروه مستقل استفاده شد .
جدول1 :تعداد دانشجویان در حال تحصیل سال تحصیلی 1391-1390 به صورت مجازی مستقر در شهر تهران(برنامه ریزی آموزش عالی 1391)
|
نام مرکز دانشگاهی |
کارشناسی |
کارشناسی ارشد |
جمع کل |
||
|
زن
|
مرد |
زن
|
مرد |
||
|
پیام نور |
- |
- |
226 |
144 |
370 |
|
تربیت مدرس |
- |
- |
93 |
196 |
289 |
|
تهران |
81 |
84 |
662 |
847 |
1674 |
|
شهید بهشتی |
- |
- |
182 |
225 |
407 |
|
علم وصنعت ایران |
- |
- |
121 |
178 |
299 |
|
جمع کل |
81 |
84 |
1284 |
1590 |
3039 |
جدول2: حجم نمونه در مدل پیشنهادی
|
نام مرکزدانشگاهی |
حجم نمونه |
|
پیام نور |
47 |
|
تربیت مدرس |
37 |
|
تهران |
212 |
|
شهید بهشتی |
51 |
|
علم وصنعت ایران |
38 |
|
جمع کل |
385 |
جهت گردآوری داده ها از روش نمونه گیری جامعه آماری نامحدود استفاده شده است.جامعه آماری تحقیق حاضر با توجه به شرایط تحقیق نامحدود محسوب می شود، با استفاده از رابطه مربوط به نمونه گیری از جامعه آماری نامحدود تعدادنمونه به شکل زیر بدست می آید :
جامعه آماری این تحقیق، دانشجویان دوره های یادگیری الکترونیکی در
دانشگاه های دارای سیستم مجازی (پیام نور-تربیت مدرس-تهران-شهید بهشتی-علم و صنعت ایران) در سال تحصیلی 1391-1390 مستقر در شهر تهران در گروه های علوم انسانی می باشد.
روائی محتوا[3]را می توان «توانایی سؤال های انتخاب شده در انعکاس ویژگی های سازه مورد اندازه گیری» تعریف نمود( عبدالله پور و همکاران 1389 : 66).
پایایی ثبات و هماهنگی منطقی پاسخ ها در ابزار اندازه گیری را نشان می دهد و به ارزیابی درستی و خوب بودن کمک می کند(دانایی فرد و همکاران ، 1388).
جدول 3: پایایی یا قابلیت اعتماد جدول
|
ردیف |
مؤلفه |
تعداد سوالات |
آلفای کرونباخ |
|
1 |
کل پرسشنامه |
81 |
0.980 |
فرضیه های تحقیق
1- بین کیفیت فنی ورضایت یادگیرنده درسامانه یادگیری الکترونیکی رابطه وجوددارد.
2- بین کیفیت آموزشی ورضایت یادگیرنده درسامانه یادگیری الکترونیکی رابطه وجوددارد.
3- بین کیفیت اطلاعات ورضایت یادگیرنده درسامانه یادگیری الکترونیکی رابطه وجوددارد.
4- بین کیفیت خدمات ورضایت یادگیرنده درسامانه یادگیری الکترونیکی رابطه وجوددارد.
یافته ها
ابتدا گویه های تحقیق آورده شدوسپس موردتجزیه وتحلیل قرارگرفت.
جدول4:گویه های مربوط به کیفیت
|
ردیف |
گویه های پیشنهادی |
قسمت مربوطه |
میانگین |
انحراف استاندارد |
|
1 |
زیبایی شناختی |
کیفیت فنی سیستم |
2.74 |
1.04 |
|
2 |
سهولت دسترسی |
کیفیت فنی سیستم |
2.55 |
1.06 |
|
2 |
سهولت استفاده از سیستم |
کیفیت فنی سیستم |
3.35 |
1.18 |
|
4 |
کاربرپسندبودن سیستم |
کیفیت فنی سیستم |
3.31 |
1.09 |
|
5 |
تعامل پذیربودن سیستم |
کیفیت فنی سیستم |
3.17 |
.75 |
|
6 |
میزان شخصی سازی بودن |
کیفیت فنی سیستم |
2.71 |
.93 |
|
7 |
ارزیابی امنیت سیستم |
کیفیت فنی سیستم |
2.62 |
.98 |
|
8 |
عملکرد خوب سیستم |
کیفیت فنی سیستم |
3.12 |
1.09 |
|
9 |
انعطاف پذیری سیستم |
کیفیت فنی سیستم |
2.87 |
1.04 |
|
10 |
طراحی ساختاریافته |
کیفیت فنی سیستم |
2.64 |
.95 |
|
11 |
قابلیت استفاده |
کیفیت فنی سیستم |
2.88 |
.98 |
|
12 |
امکان برقراری ارتباط با دانشجویان |
کیفیت فنی سیستم |
3.16 |
1.02 |
|
13 |
امکان حصول اطمینان از حضور دانشجویان |
کیفیت آموزشی
|
2.99 |
.97 |
|
14 |
متناسب بودن سیستم یادگیری الکترونیکی با سبکهایمختلف |
کیفیت آموزشی |
2.38 |
1.21 |
|
15 |
امکان ارزیابی عملکرد و یادگیری |
کیفیت آموزشی |
2.37 |
1.05 |
|
16 |
امکان ایجاد یادگیری مشارکتی |
کیفیت آموزشی |
2.41 |
1.08 |
|
17 |
اطلاعات مورد نیاز |
کیفیت اطلاعات و محتوا |
2.31
|
1.09
|
|
18 |
به موقع بودن اطلاعات و محتوا |
کیفیت اطلاعات و محتوا |
2.69 |
1.14 |
|
19 |
|
|
2.94 |
1.09 |
|
20 |
جامع و کامل بودن اطلاعات و محتوا |
کیفیت اطلاعات و محتوا |
2.91 |
1.12 |
|
21 |
قابل فهم بودن اطلاعات و محتوا |
کیفیت اطلاعات و محتوا |
2.84 |
1.10 |
|
22 |
به روز بودن اطلاعات و محتوا |
کیفیت اطلاعات و محتوا |
2.86 |
1.14 |
|
23 |
صحت اطلاعات و محتوا |
کیفیت اطلاعات و محتوا |
2.85 |
1.13 |
|
24 |
دقیق بودن اطلاعات و محتوا |
کیفیت اطلاعات و محتوا |
3.23 |
1.16 |
|
25 |
مرتبط بودن اطلاعات و محتوا |
کیفیت اطلاعات و محتوا |
3.10 |
1.10 |
|
26 |
ارائه خدمات راهنمایی |
کیفیت خدمات |
3.03 |
1.13 |
|
27 |
پاسخدهی |
کیفیت خدمات |
3.01 |
1.15 |
|
28 |
سرعت ارائه خدمات |
کیفیت خدمات |
2.57 |
1.20 |
|
29 |
مدیریت دروس |
کیفیت خدمات |
2.91 |
1.10 |
|
30 |
انعکاس نظرات کاربران |
کیفیت خدمات |
2.73 |
.97 |
جدول5:گویه های مربوط به رضایت یادگیرنده
|
ردیف |
گویه های پیشنهادی |
قسمت مربوطه |
میانگین |
انحراف استاندارد |
|
1 |
باور به ارزشمندی استفاده از سیستم |
(قصد استفاده از سیستم ) |
2.77 |
1.05 |
|
2 |
تمایل به استفاده از سیستم |
(قصد استفاده از سیستم ) |
2.77 |
1.18 |
|
3 |
وفاداری به سیستم |
(وفاداری به سیستم) |
2.68 |
1.32 |
|
4 |
پیشنهادات به دیگران برای استفاده از سیستم |
(وفاداری به سیستم) |
2.83
|
1.28 |
|
5 |
تمایل به قبول مسئولیت در یادگیری |
)اعتماد به نفس ومسئولیت پذیری( |
2.36 |
1.29 |
|
6 |
علاقه به یادگیری عمیق |
اعتماد به نفس ومسئولیت |
2.66 |
1.07 |
|
7 |
توانمندی در هدایت یادگیری |
)اعتماد به نفس ومسئولیت پذیری( |
2.77 |
1.17 |
|
8 |
توانایی مدیریت یادگیری |
)اعتماد به نفس ومسئولیت پذیری( |
2.68 |
1.07 |
|
9 |
مهارت حل مسئله |
)اعتماد به نفس ومسئولیت پذیری( |
2.64 |
1.02 |
|
10 |
اعتقاد به یادگیری با کیفیت بالا در هر زمان و مکان |
)اعتماد به نفس ومسئولیت پذیری( |
2.47 |
1.06 |
|
11 |
نگرش مثبت به آموزش و یادگیری |
(نگرش مثبت) |
2.80 |
1.20 |
|
12 |
داشتن انگیزه بالا برای یادگیری |
( انگیزش) |
2.72 |
1.23 |
|
13 |
رایزنی ومشورت با همکلاسی ها |
( انگیزش) |
2.99 |
1.24 |
|
14 |
راحت بودن کارکردن با سیستم |
(آسانی کار با سیستم ازدید کاربر) |
2.65 |
1.10 |
|
15 |
تلاش فکری لازم برای برقراری تعامل |
( آسانی کار با سیستم ازدید کاربر) |
3.13 |
1.16 |
|
16 |
لذتبخش بودن |
(مفیدبودن سیستم ازدیدکاربر) |
2.71 |
1.07 |
|
17 |
مقدارجلب اعتماد |
(مفیدبودن سیستم ازدیدکاربر) |
2.66 |
1.12 |
|
18 |
داشتن تفکرانتقادی |
(خلاقیت) |
2.55 |
1.11 |
|
19 |
اطمینان نسبت به یافتن اطلاعات مورد نیاز |
( خودتوانی اینترنتی یادگیرنده) |
2.24 |
1.13 |
|
20 |
تعداد دفعات استفاده ازسیستم |
(تمایل یادگیرنده به ادامه استفاده ازسیستم) |
3.21 |
1.26 |
|
21 |
مدت استفاده ازسیستم |
(تمایل یادگیرنده به ادامه استفاده ازسیستم) |
2.43 |
1.12 |
جدول 6: جدول آماره‌های خلاصه مدل رگرسیونی مربوط به متغیرهای کیفیت (فنی، آموزشی، اطلاعات و خدمات)
|
انحراف ستاندارد ضریب تعیین تصحیح شده |
ضریب تعیین تصحیح شده |
ضریب تعیین |
منبع تغییرات مدل |
|
.513 |
.616 |
.620 |
.788 |
با توجه به مقدار ضریب همبستگی چندگانه 0.788 و ضریب تعیین به دست آمده 0.620 = 2R مشاهده می‌شود اطلاع از متغیرهای کیفیت (فنی، آموزشی، اطلاعات و خدمات) 62.0% از تغییرات رضایت را تبیین خواهد بود.
جدول 7 : جدول تحلیل واریانس مدل رگرسیونی
|
سطح معنی داری |
F |
میانگین مربعات |
درجه آزادی |
مجموع مربعات |
منبع تغییرات مدل |
|
0.05 |
153.065 |
40.287 |
4 |
161.147 |
رگرسیونی |
|
|
|
.263 |
375 |
98.700 |
خطا (باقیمانده‌ها) |
|
|
|
|
379 |
259.847 |
جمع کل |
با توجه به مقدار آماره F جدول تحلیل واریانس 153.065 = F با درجه آزادی (375 و 4) با سطح معنی‌داری 0.000 و مقایسه این سطح معنی‌داری با 0.05 = a مشاهده می‌شود فرض صفر مبنی برعدم تأثیر متغیرهای کیفیت (فنی، آموزشی، اطلاعات و خدمات) بر رضایت رد می‌شود. (0.05Sig.<)
جدول8: جدول ضرایب رگرسیون مربوط به مدل رگرسیونی
|
سطح معنی‌داری پارامترهای مدل
|
آماره آزمون t |
ضرایب استاندارد شده |
برآورد ضرایب استاندارد نشده رگرسیونی |
آماره آزمون t |
منبع تغییرات مدل |
|
|
بتا |
پارامترهای مدل |
انحراف استاندارد |
||||
|
.122 |
1.551 |
|
.172 |
.111 |
عرض از مبدا |
عرض از مبدا |
|
.000 |
5.661 |
.310 |
.356 |
.063 |
کیفیت فنی |
Q.Techکیفیت فنی |
|
.000 |
5.929 |
.249 |
.226 |
.038 |
کیفیت آموزشی |
Q.Eduکیفیت آموزشی |
|
.000 |
4.671 |
.261 |
.247 |
.053 |
کیفیت اطلاعات |
Q.Infoکیفیت اطلاعات |
|
.107 |
1.614 |
.084 |
.078 |
.049 |
کیفیت خدمات |
Q.Servکیفیت خدمات |
با توجه به ضرایب رگرسیونی به دست آمده از جدول بالا مشاهده می‌شود تمامی متغیرهای مستقل به جز کیفیت خدمات روی رضایت تأثیرگذار هستند و در سطح 0.05 معنی‌دار می‌باشد. (0.05Sig.<).
همچنین بر اساس ضرایب استاندارد شده رگرسیونی (ضرایب تحلیل مسیر) مشاهده می‌شود به ترتیب کیفیت فنی (0.310) دارای بیشترین اهمیت، کیفیت اطلاعات (0.261) رتبه دوم، کیفیت آموزش (0.249) رتبه سوم و کیفیت خدمات (0.084) رتبه چهارم کمترین اهمیت را دارد. معادله خط رگرسیون حاصل به صورت زیر است.
با توجه به مثبت بودن ضرایب تحلیل مسیر در نمودار بالا و همچنین مقادیر به دست آمده از بررسی تأثیر تمامی متغیرهای مستقل روی متغیر وابسته به صورت همزمان مشاهده می‌شود عوامل بالا تإثیر مستقیم و معنی داری روی رضایت یادگیرنده دارند.
بین کیفیت(فنی- آموزشی- اطلاعات -خدمات ) و رضایت یادگیرنده در سامانه یادگیری الکترونیکی رابطه معنی داری وجود دارد.
با توجه به ضرایب رگرسیونی به دست آمده مشاهده می‌شود متغیر کیفیت فنی روی رضایت تأثیرگذار است و در سطح 0.05 معنی‌دار می‌باشد. (0.05Sig.<). به عبارتی با افزایش یک واحد نمره کیفیت فنی میزان رضایت به میزان 0.828 افزایش می یابد
و بلعکس.
با توجه به ضرایب رگرسیونی به دست آمده مشاهده می‌شود متغیر کیفیت آموزش روی رضایت تأثیرگذار است و در سطح 0.05 معنی‌دار می‌باشد. (0.05Sig.<). به عبارتی با افزایش یک واحد نمره کیفیت آموزش میزان رضایت به میزان 0.577 افزایش می یابد
و بلعکس.
با توجه به ضرایب رگرسیونی به دست آمده مشاهده می‌شود متغیر کیفیت اطلاعات روی رضایت تأثیرگذار است و در سطح 0.05 معنی‌دار می‌باشد. (0.05Sig.<). به عبارتی با افزایش یک واحد نمره کیفیت اطلاعات میزان رضایت به میزان 0.668 افزایش می یابد و بلعکس.
با توجه به ضرایب رگرسیونی به دست آمده مشاهده می‌شود متغیر کیفیت خدمات روی رضایت تأثیرگذار است و در سطح 0.05 معنی‌دار می‌باشد. (0.05Sig.<). به عبارتی با افزایش یک واحد نمره کیفیت خدمات میزان رضایت به میزان 0.608 افزایش می یابد و بلعکس.
نتیجه گیری
بر اساس تحقیقاتی که در گذشته انجام شده است در پذیرش یک فناوری جدید، دو عامل اصلی، بسیار مهم می باشند. یک مفید بودن سیستم از دید کاربر[4] و دیگری آسانی کار با سیستم[5]از دید کاربر . این دو عامل ، تشکیل دهنده مدل پایه ای تام [6]می باشد که بعنوان پایه و اساس بسیاری از تحقیقات مربوط به پذیرش سیستم های اطلاعاتی و
سیستم های یادگیری الکترونیکی به کار می رود. در تحقیقات سدون [7]1997، رای و همکاران[8] 2002 ، روکا و همکاران[9] 2006، کانگ و همکاران[10] 2004، لی و همکاران[11] 2003، استول ولی[12]2003، انگ و لای[13] 2006، پیتاج و لی[14] 2006 و بسیاری از تحقیقات دیگر در زمینه پذیرش سیستم های اطلاعاتی یا یادگیری الکترونیکی این دو عامل
بررسی شده است که نشان داده شده این دو عامل ، تأثیر زیادی بر رضایت افراد از این سیستم ها دارد.
همچنین با مصاحبه هایی که با بسیاری از دانشجویان دوره های یادگیری الکترونیکی انجام شد چنین نتیجه گیری شد که این دو عامل در دیدگاه دانشجویان نسبت به این سیستم بی تأثیر نیست . این که سیستم یادگیری الکترونیکی تا چه حد سودمند است و در یادگیری افراد نقش دارد و این که کار کردن با آن تا چه میزان برای دانشجویان آسان
می باشد برای آنان اهمیت دارد . به دلیل اهمیت این دو عامل و این که این دو عامل در مدل پایه ای تام که در واقع اساس مدل های ارائه شده در این زمینه می باشد مطرح
شده اند در این تحقیق لازم دیده شد که این دو عامل در نظر گرفته شود .
تحقیقات گوناگونی در مورد عوامل تأثیــرگذار بر تمایل دانشجویان به ادامه به کارگیری این سیستم ها انجام شده است که در هر یک از این تحقیقات، عوامل مختلفی در نظر گرفته شده است. در این تحقیق، عامل کیفیت سیستم از ابعاد گوناگون (کیفیت فنی، کیفیت آموزشی، کیفیت اطلاعات، کیفیت خدمات) ورضایت به صورت عواملی جداگانه مد نظر قرار داده شد. با در نظر گرفتن دیدگاه خبرگان، برخی از عوامل، حذف گردید پس از مطالعه ادبیات موضوع وتحقیقات قبلی، عوامل مهم تر، استخراج شد. بین کیفیت(فنی- آموزشی- اطلاعات -خدمات) و رضایت یادگیرنده در سامانه یادگیری الکترونیکی رابطه
معنی داری وجود دارد.
همچنین بر اساس ضرایب استاندارد شده رگرسیونی(ضرایب تحلیل مسیر) مشاهده می‌شود به ترتیب عوامل کیفیت اطلاعات(0.329) رتبه اول، کیفیت آموزش(0.313) رتبه دوم، کیفیت فنی(0.292) رتبه سوم، محتوا(0.275) رتبه چهارم، کمترین اهمیت را دارد.
)